19: Zęby smoka – Margit Sandemo audiobook – Mroczna saga o miłości i klątwie

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury Fantasy i Niezwykłych Opowieści,

Gdy po raz pierwszy zetknąłem się z sagą Margit Sandemo podczas moich badań nad skandynawską literaturą popularną, nie spodziewałem się, że ‘Saga o Ludziach Lodu’ zawładnie moją wyobraźnią na długie tygodnie. Dziewiętnasta część cyklu, ‘Zęby smoka’, którą miałem przyjemność analizować w formie audiobooka, stanowi szczególnie przejmujący fragment tej epickiej opowieści.

Z perspektywy badacza literatury fascynuje mnie, jak Sandemo mistrzowsko splata wątki historyczne z elementami fantasy. ‘Zęby smoka’, podobnie jak poprzednie tomy, osadzone są w realiach, które doskonale znam z moich studiów nad historią Skandynawii, a jednocześnie wzbogacone o magiczną warstwę, która nadaje opowieści uniwersalny wymiar. Pamiętam, jak podczas wykładów o literaturze nordyckiej często podkreślałem studentom, że prawdziwa sztuka polega na umiejętnym balansowaniu między realizmem a fantazją – i właśnie to Sandemo osiąga w swoim cyklu.

Główny bohater tej części, Solve Lind, to postać niezwykle złożona psychologicznie. Jego przemiana od egoistycznego młodzieńca wykorzystującego swoją moc do człowieka konfrontującego się z ojcostwem stanowi materiał wart głębokiej analizy. Sandemo, z typową dla siebie przenikliwością, pokazuje, jak dziedzictwo (w tym przypadku klątwa Ludzi Lodu) może zarówno ograniczać, jak i kształtować charakter. To przypomina mi dyskusje, które prowadziłem ze studentami o determinizmie biologicznym w literaturze – ‘Zęby smoka’ mogłyby być doskonałym przykładem takiego ujęcia.

Jeśli chodzi o warstwę audio, Sylwia Nowiczewska stworzyła prawdziwą interpretacyjną ucztę. Jej głos, pełen niuansów i emocji, idealnie oddaje klimat powieści – od mrocznych momentów związanych z klątwą po bardziej liryczne fragmenty opisujące relacje między bohaterami. Szczególnie urzekło mnie, jak narratorka oddała wewnętrzne rozdarcie Solve’a, jego wahania między pragnieniem władzy a rodzącym się poczuciem odpowiedzialności. Jako wykładowca często podkreślam, że dobra interpretacja audiobooka to nie tylko poprawne czytanie, ale prawdziwa sztuka aktorska – i w tym przypadku mamy do czynienia z najwyższym kunsztem.

Porównując ‘Zęby smoka’ do innych pozycji w serii, należy zauważyć, że tom ten wyróżnia się szczególnie przejmującym charakterem. Recenzenci słusznie zwracają uwagę na jego ‘smutny, ale piękny’ klimat – to właśnie ta ambiwalencja emocjonalna czyni go tak wyjątkowym. W mojej ocenie, Sandemo osiąga tu mistrzostwo w ukazywaniu ludzkich słabości i siły zarazem.

Dla słuchaczy dopiero rozpoczynających przygodę z sagą, ‘Zęby smoka’ mogą stanowić pewne wyzwanie – jest to bowiem część, która mocno opiera się na wcześniejszych wątkach. Jednakże, jako badacz serialowych form narracyjnych, muszę przyznać, że Sandemo z niezwykłą zręcznością wprowadza niezbędne informacje, pozwalające zrozumieć kontekst nawet nowym odbiorcom.

Z literackiego punktu widzenia szczególnie interesujące jest ujęcie motywu ‘diabelskiego paktu’, który w polskiej tradycji literackiej ma szczególnie bogatą historię – od ‘Pana Tadeusza’ po współczesną fantastykę. Sandemo nadaje mu jednak świeżą interpretację, łącząc nordycką mitologię z uniwersalnymi pytaniami o naturę zła i ludzką wolność.

Technicznie, audiobook stoi na wysokim poziomie – dźwięk jest czysty, a interpretacja Nowiczewskiej utrzymana w odpowiednim tempie, pozwalającym zarówno śledzić skomplikowaną fabułę, jak i delektować się pięknem języka. Tłumaczenie Iwony Zimnickiej zasługuje na szczególną pochwałę – zachowuje ono zarówno płynność narracji, jak i specyficzny klimat oryginału.

Dla wielbicieli gatunku, ‘Zęby smoka’ to pozycja obowiązkowa. Dla badaczy literatury – ciekawy przypadek popularnej serii, która mimo swojej masowej odbiorczości, zawiera głębię wartą akademickiej analizy. A dla zwykłych słuchaczy – po prostu wspaniała rozrywka na wysokim poziomie artystycznym.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak