A las pamięta – Magdalena Wojtkiewicz audiobook – Tajemnice partyzantów w cieniu okupacji

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury i Historii,

Gdy po raz pierwszy zetknąłem się z audiobookiem „A las pamięta” Magdaleny Wojtkiewicz, od razu poczułem, że to nie będzie zwykła lektura. Jako badacz literatury polskiej XX wieku, szczególnie wrażliwy jestem na dzieła, które próbują oddać złożoność doświadczeń wojennych. Ta powieść, osadzona w realiach okupacji niemieckiej na ziemiach świętokrzyskich, od pierwszych minut narracji wciąga słuchacza w wir dramatycznych wydarzeń i moralnych dylematów.

Historia Julianny Tyszkiewicz, pseudonim „Marcysia”, która zostaje zmuszona do służby u niemieckiej rodziny von Schultz, to opowieść o granicach ludzkiej wytrzymałości i cenie, jaką płaci się za zachowanie godności w nieludzkich czasach. Wojtkiewicz z niezwykłą precyzją kreśli psychologiczne portrety swoich bohaterów, szczególnie relację między Julianną a Ines von Schultz – pełną napięcia, wzajemnej nieufności, ale też zaskakujących momentów zrozumienia.

Z perspektywy historyka literatury szczególnie cenię sobie sposób, w jaki autorka wplata w fabułę autentyczne realia okupacyjne. Sceny wysiedleń, codzienne upokorzenia, ale też heroizm zwykłych ludzi – wszystko to tworzy sugestywny obraz tamtych czasów. Przypomina mi to moje własne badania nad literaturą dokumentu osobistego z okresu wojny, gdzie podobne motywy przewijają się w relacjach świadków.

Niestety, doświadczenie słuchania tego audiobooka nie było pozbawione pewnych niedoskonałości. Monika Chrzanowska jako lektorka budzi mieszane uczucia. Z jednej strony, jej głos ma przyjemną barwę i wyraźną dykcję, co ułatwia śledzenie fabuły. Z drugiej jednak, sposób interpretacji niektórych scen – szczególnie tych najbardziej dramatycznych – wydaje się nieco powierzchowny, brakuje mu głębi emocjonalnej odpowiedniej do wagi przedstawianych wydarzeń. To trochę tak, jakbyśmy oglądali wstrząsający obraz wojny przez lekko zamglone szkło.

Porównując „A las pamięta” z innymi współczesnymi powieściami wojennymi, widzę wyraźne podobieństwa do twórczości Elżbiety Cherezińskiej – szczególnie w sposobie łączenia historii z fikcją literacką. Jednak Wojtkiewicz idzie o krok dalej w eksplorowaniu psychologii postaci, zwłaszcza kobiet uwikłanych w wojenną zawieruchę. To podejście przypomina mi nieco najlepsze tradycje polskiej prozy psychologicznej, od Nałkowskiej po Szczypiorskiego.

Dla kogo będzie to odpowiednia lektura? Z pewnością dla miłośników historii, szczególnie tych zainteresowanych II wojną światową i polskim ruchem oporu. Również dla czytelników ceniących sobie dobrze skonstruowane postaci kobiece i złożone relacje międzyludzkie. Choć audiobook nie jest wolny od wad, sama treść książki wynosi tę pozycję ponad przeciętność współczesnej prozy historycznej.

Słuchając tej historii, nie mogłem oprzeć się refleksji, jak wiele jeszcze nieopowiedzianych wojennych losów czeka na swoich kronikarzy. „A las pamięta” to ważny głos w tej narracji, przypominający, że nawet w najciemniejszych czasach ludzie potrafili zachować iskrę człowieczeństwa.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak