Alicja w Krainie Czarów – Lewis Carroll audiobook – Baśniowy sen pełen nonsensu i humoru

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury i Poszukiwacze Literackich Pereł,

Gdy po raz pierwszy sięgnąłem po audiobook “Alicja w Krainie Czarów” w interpretacji Józefa Pawłowskiego, wydany przez Wydawnictwo Błysk, moje oczekiwania były podwójne. Z jednej strony, jako badacz literatury, znałem już to dzieło na wylot – jego historyczne konteksty, warstwy znaczeniowe i miejsce w kanonie światowej literatury. Z drugiej jednak strony, forma audiobooka zawsze niesie ze sobą pewną niewiadomą – jak lektor poradzi sobie z tą pełną absurdów i językowych finezji opowieścią? Czy uda mu się oddać jej specyficzny klimat i humor?

“Alicja w Krainie Czarów” to dzieło, które towarzyszy mi od dzieciństwa, choć przyznam, że jako mały chłopiec bardziej pociągały mnie przygody Tomka Wilmowskiego niż perypetie angielskiej dziewczynki w fantastycznej krainie. Dopiero podczas studiów, analizując tę powieść pod kątem literatury nonsensu, odkryłem jej prawdziwą głębię. I właśnie to doświadczenie – odkrywania nowych warstw w pozornie znanym tekście – powróciło, gdy słuchałem tego audiobooka.

Interpretacja Józefa Pawłowskiego jest godna uwagi. Aktor znakomicie radzi sobie z różnorodnością postaci – od neurotycznego Białego Królika po ekscentrycznego Kapelusznika. Szczególnie udana jest postać Kot z Cheshire, którego charakterystyczny, szeroki uśmiech niemal słychać w głosie lektora. Pawłowski umiejętnie balansuje między różnymi tonami – tam, gdzie trzeba, jest groteskowo-przerysowany, ale potrafi też być subtelny w bardziej refleksyjnych fragmentach. Jego dykcja jest wzorowa, co w przypadku tekstu pełnego językowych łamigłówek i neologizmów ma kluczowe znaczenie.

Z punktu widzenia jakości technicznej, audiobook prezentuje się znakomicie. Nagranie jest czyste, pozbawione zakłóceń, a dynamika głosu lektora jest dobrze zbalansowana. Długość nieco poniżej trzech godzin wydaje się optymalna – wystarczająca, by oddać bogactwo tekstu, ale nie na tyle długa, by nużyć młodszych słuchaczy.

Analizując samo dzieło Carrolla przez pryzmat tego wydania, warto zwrócić uwagę na kilka aspektów. Po pierwsze, “Alicja” to nie tylko klasyczna opowieść dla dzieci, ale także głęboka refleksja na temat natury języka, logiki i tożsamości. W scenie z Szalonym Kapelusznikiem i jego “niespełnionymi urodzinami” dostrzegam paraboliczne przedstawienie absurdu społecznych konwenansów. Z kolei postać Królowej Kier, domagającej się ścinania głów na prawo i lewo, to celna satyra na arbitralność władzy.

W kontekście polskim szczególnie interesujące jest, jak tłumaczenie radzi sobie z angielskimi kalamburami i gry słowne. Wersja audio pozwala docenić kunszt translatorski – wiele z tych językowych zabaw brzmi naturalnie po polsku, co jest nie lada osiągnięciem. Jednocześnie audiobook, poprzez intonację i akcentowanie, pomaga w zrozumieniu tych bardziej zawiłych fragmentów, które w wersji pisanej mogą sprawiać trudność.

Porównując to wydanie z innymi dostępnymi na rynku, wyróżnia je przede wszystkim aktorska interpretacja Pawłowskiego, która nadaje tekstowi świeżości. W przeciwieństwie do niektórych lektorów, którzy traktują “Alicję” wyłącznie jako bajkę dla dzieci, Pawłowski wydobywa z niej również ironię i filozoficzną głębię, co docenią starsi słuchacze.

Nie sposób jednak nie wspomnieć o pewnych ograniczeniach. “Alicja” to tekst, który w dużej mierze opiera się na wizualnych opisach i graficznych zabawach słownych (jak np. mysia opowieść zapisana w kształcie ogona). Te elementy naturalnie tracą w wersji audio, choć lektor stara się kompensować to ekspresją głosu. Ponadto, niektóre fragmenty, zwłaszcza te najbardziej absurdalne, mogą być trudne do śledzenia wyłącznie ze słuchu – tu przydałaby się możliwość równoległego śledzenia tekstu.

Dla kogo będzie to idealne wydanie? Z pewnością dla rodzin szukających wartościowej rozrywki podczas wspólnych podróży. Dla nauczycieli, którzy chcieliby zaprezentować uczniom klasykę literatury w atrakcyjnej formie. Ale także dla dorosłych, którzy – podobnie jak ja – chcą na nowo odkryć tę opowieść, tym razem przez pryzmat dojrzałego doświadczenia życiowego.

Osobiste refleksje? Słuchając tego audiobooka, nie mogłem oprzeć się wrażeniu, że Carroll, wykładowca matematyki, stworzył dzieło będące literackim odpowiednikiem fraktali – im głębiej się w nie zagłębiamy, tym więcej odkrywamy poziomów znaczeniowych. A interpretacja Pawłowskiego działa jak dobre szkło powiększające – pozwala dostrzec te detale, które przy pobieżnej lekturze mogą umknąć.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak