Apolonia – Ewa Szymańska audiobook – Saga rodzinna pełna wzruszeń i historii

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury i Historii,

Gdy po raz pierwszy zetknąłem się z audiobookiem “Apolonia” Ewy Szymańskiej, od razu poczułem, że to nie będzie zwykła lektura. Jako badacz literatury polskiej XX wieku, szczególnie wrażliwy jestem na dzieła, które umiejętnie splatają wątki obyczajowe z historycznymi. Ta saga rodzinna, osadzona na Podlasiu w burzliwych czasach pierwszej połowy ubiegłego stulecia, od razu przykuła moją uwagę.

Pamiętam, jak podczas moich badań nad literaturą okresu międzywojennego często zastanawiałem się, jak zwykli ludzie doświadczali wielkich wydarzeń historycznych. “Apolonia” odpowiada na to pytanie w sposób niezwykle sugestywny. Historia szlachcianki Apolonii Niemyjskiej, która decyduje się wyjść za mąż za bogatego chłopa Franciszka Bąka, to nie tylko opowieść o miłości przekraczającej bariery stanowe, ale także wnikliwe studium przemian społecznych tamtych czasów.

Z literackiego punktu widzenia, Ewa Szymańska wykazała się niezwykłą dbałością o historyczne szczegóły. Sceny opisujące życie na podlaskiej wsi przypomniały mi najlepsze tradycje polskiego realizmu – od Reymontowskich opisów przyrody po Orzeszkową w jej analizie stosunków społecznych. Autorce udało się odtworzyć nie tylko realia materialne, ale także mentalność ówczesnych mieszkańców wsi, ich obyczaje, lęki i nadzieje.

Warto zwrócić uwagę na sposób, w jaki powieść ukazuje przemijanie. Apolonia, która na początku jest młodą mężatką pełną nadziei, z czasem staje się doświadczoną życiem kobietą, która musi zmierzyć się z tragediami losu. Ten wątek przypomniał mi dyskusje ze studentami o tym, jak literatura ukazuje proces dojrzewania i przemijania. Szymańska robi to z niezwykłą delikatnością, unikając zarówno przesadnego sentymentalizmu, jak i nadmiernego dramatyzmu.

Jeśli chodzi o wykonanie audiobooka, Joanna Domańska stworzyła prawdziwą interpretacyjną ucztę. Jej głos, pełen ciepła i zrozumienia dla bohaterów, idealnie pasuje do klimatu powieści. Szczególnie udane są sceny dialogowe – Domańska potrafi oddać zarówno emocje prostych chłopów, jak i bardziej wyrafinowaną mowę szlachty. W scenach dramatycznych jej głos nabiera mocy, ale nigdy nie wpada w przesadę. To rzadka umiejętność wśród lektorów.

Z punktu widzenia historyka literatury, “Apolonia” wpisuje się w nurt współczesnej prozy, która próbuje na nowo opowiedzieć o trudnych momentach polskiej historii. Podobnie jak w “Chłopach” Reymonta czy “Nad Niemnem” Orzeszkowej, mamy tu połączenie wątków obyczajowych z refleksją nad przemianami społecznymi. Szymańska jednak wnosi do tego gatunku własny, świeży głos – jej bohaterowie są bardziej współcześni w swoim myśleniu, co może ułatwić dzisiejszemu czytelnikowi (czy słuchaczowi) identyfikację z nimi.

Nie sposób nie docenić też warstwy edukacyjnej audiobooka. Dla młodego pokolenia, które może mieć problemy z wyobrażeniem sobie realiów życia w czasach I wojny światowej czy zaraz po odzyskaniu niepodległości, “Apolonia” stanowi znakomite wprowadzenie w tę problematykę. W przeciwieństwie do podręczników historii, pokazuje ona wielkie wydarzenia przez pryzmat jednostkowych doświadczeń.

Jedynym mankamentem, który mogę wskazać, jest pewna przewidywalność niektórych wątków. Osoby dobrze obeznane z literaturą obyczajową mogą czasem przewidzieć rozwój wypadków. Nie umniejsza to jednak wartości całego dzieła, które i tak wyróżnia się na tle podobnych powieści.

“Apolonia” to audiobook, który poleciłbym nie tylko miłośnikom sag rodzinnych, ale wszystkim, którzy chcą lepiej zrozumieć złożoność polskiej historii i kultury. To opowieść, która – jak mawiał mój profesor literatury – “dotyka uniwersalnych prawd o człowieku poprzez konkretne doświadczenia”. Po dziesięciu godzinach i czterdziestu trzech minutach słuchania zostaje się z poczuciem, że uczestniczyło się w czymś więcej niż tylko w rozrywce – w prawdziwej lekcji historii i humanizmu.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak