Chłopi 2050, czyli Agronauci w czasach katastrofy klimatycznej – Cezary Zbierzchowski audiobook – Przerażająco realna wizja przyszłości polskiej wsi

Opis

Drodzy miłośnicy literatury i dźwiękowych opowieści,

Z ogromną przyjemnością siadam dziś, by podzielić się z Wami moimi refleksjami na temat audiobooka „Chłopi 2050, czyli Agronauci w czasach katastrofy klimatycznej” autorstwa Cezarego Zbierzchowskiego, wydanego przez Storytel Original. To dzieło, które w formie słuchowiska przenosi nas w dystopijną przyszłość polskiej wsi, poruszyło mnie zarówno jako krytyczkę literacką, jak i osobę głęboko związaną z polską kulturą i krajobrazem. Moje doświadczenie z audiobookami, czyli tym szczególnym sposobem obcowania z literaturą, zawsze było pełne emocji, a ta produkcja dodatkowo wzbogaciła moje „słuchowe doświadczenie” o nowe warstwy znaczeń.

Pierwsze wrażenie po włączeniu tego audiobooka to uczucie zanurzenia w świat jednocześnie znajomy i obcy. Polska wieś roku 2050, jaką przedstawia Zbierzchowski, to miejsce, gdzie tradycja spotyka się z technologią w sposób niemal surrealistyczny – roboty i drony są równie powszechne co siekiery i widły. Nawiązanie do „Chłopów” Reymonta w tytule nie jest przypadkowe; autor zdaje się pytać, co pozostało z tej naszej swojskiej, literackiej wizji wsi w obliczu katastrofy klimatycznej. Jako osoba, która dorastała wśród pól i lasów Mazowsza, gdzie zapach skoszonej trawy mieszał się z odgłosami gospodarskich prac, poczułam ukłucie nostalgii, ale i niepokoju. Czy tak będzie wyglądać przyszłość miejsc, które kiedyś były sercem polskiej tożsamości?

Moje osobiste wspomnienia związane z literaturą współczesną często krążą wokół poszukiwania w niej odpowiedzi na pytania o teraźniejszość i przyszłość. Pamiętam, jak podczas pisania artykułu o nowoczesnych powieściach polskich, analizowałam, jak autorzy wykorzystują strukturę języka, by oddać złożoność współczesnego świata. W „Chłopach 2050” odnalazłam podobną ambicję – to dzieło, które w warstwie fabularnej i tematycznej próbuje zmierzyć się z największym wyzwaniem naszych czasów: zmianami klimatycznymi. Innym razem, podczas rozmowy z jednym z polskich pisarzy, dyskutowaliśmy o tym, jak literatura może odzwierciedlać wewnętrzne konflikty społeczeństwa. Ta myśl wróciła do mnie, gdy słuchałam o losach bohaterów Zbierzchowskiego, którzy zmagają się nie tylko z suszą i brakiem wody, ale też z kryzysem tożsamości i koniecznością adaptacji do nowych realiów.

Przechodząc do analizy treści, muszę podkreślić, że „Chłopi 2050” to nie tylko science fiction czy dystopia, ale przede wszystkim bicie na alarm. Autor, opierając się na raporcie WWF o Polsce połowy XXI wieku, kreśli realistyczną wizję przyszłości, w której każda kropla wody jest na wagę złota, a tradycyjne Lipce Reymontowskie stają się wyludnionym wspomnieniem. Kluczowe tematy, takie jak katastrofa klimatyczna, postęp technologiczny czy migracje spowodowane suszą, są tu ukazane z ogromną precyzją. Szczególnie poruszył mnie wątek uchodźców z południa Europy, którzy osiedlają się na polskiej wsi – to obraz, który zmusza do refleksji nad tym, jak globalne problemy zmieniają lokalne społeczności. W kościele słychać ekologiczne kazania, a u sołtysa spotyka się Hiszpanów i Greków. To wizja, która, choć futurystyczna, wydaje się boleśnie możliwa.

Jednak to, co sprawia, że to dzieło naprawdę wyróżnia się na tle innych utworów z gatunku fantastyki naukowej, to jego zakorzenienie w polskiej rzeczywistości. Zbierzchowski nie tworzy abstrakcyjnego świata – on reinterpretuje naszą codzienność, nasze pola, nasze wsie, które znamy z literatury i życia. W tym sensie „Chłopi 2050” można by porównać do innych dystopijnych wizji, takich jak „Droga” Cormaca McCarthy’ego, gdzie przetrwanie staje się nadrzędną wartością, czy „Diuna” Franka Herberta, gdzie woda jest cenniejsza niż złoto. Jednak w odróżnieniu od tych dzieł, tutaj mamy do czynienia z bardzo swojskim, polskim kontekstem, co nadaje historii dodatkowego ciężaru emocjonalnego.

Przechodząc do warstwy dźwiękowej, nie sposób nie docenić formy słuchowiska, która wyróżnia ten audiobook na tle tradycyjnych nagrań. Obsada aktorska, z takimi nazwiskami jak Marcin Dorociński w roli Antka Wiśniewskiego, Marian Dziędziel jako sołtys czy Magdalena Popławska jako lekarka, to prawdziwa perełka. Głosy aktorów nadają bohaterom głębi i autentyczności – słuchając Dorocińskiego, niemal widziałam przed sobą zmęczonego, ale zdeterminowanego rolnika przyszłości. Miłogost Reczek, który pełni rolę narratora, oraz cała plejada innych znanych głosów, takich jak Bartłomiej Topa czy Piotr Adamczyk, tworzą wrażenie, jakbyśmy byli świadkami teatralnej inscenizacji. Jakość dźwięku jest znakomita, a efekty specjalne – odgłosy dronów, szum wiatru na wysuszonych polach – potęgują immersję. To „doświadczenie słuchowe” jest tak intensywne, że momentami zapominałam, że nie oglądam filmu, a jedynie słucham.

Nie oznacza to jednak, że produkcja jest pozbawiona wad. Choć forma słuchowiska jest innowacyjna, czasem tempo narracji wydaje się nierówne – niektóre sceny ciągną się w nieskończoność, co może zniechęcić mniej cierpliwych słuchaczy. Z opinii innych użytkowników wynika, że nie jestem w tym odczuciu odosobniona; jedna z recenzji na platformie Storytel określa audiobook jako „nudny”. Osobiście uważam, że to kwestia indywidualnych preferencji, ale muszę przyznać, że bardziej dynamiczne rozłożenie akcji mogłoby uczynić to dzieło jeszcze bardziej przystępnym.

Mimo tych drobnych zastrzeżeń, siła „Chłopów 2050” tkwi w ich przesłaniu. To nie tylko opowieść o przyszłości, ale także wezwanie do działania w teraźniejszości. Jako krytyczka literacka widzę w tym dziele próbę dialogu z czytelnikiem – czy raczej słuchaczem – na temat odpowiedzialności za środowisko i przyszłość kolejnych pokoleń. W tym kontekście audiobook ten można by polecić nie tylko miłośnikom science fiction i dystopii, ale także wszystkim, którzy interesują się ekologią i społecznymi konsekwencjami zmian klimatycznych. Warto zaznaczyć, że choć nie jest to darmowy audiobook, jego wartość artystyczna i merytoryczna sprawia, że inwestycja w to „doświadczenie słuchowe” jest w pełni uzasadniona.

Na koniec chciałabym podzielić się osobistą refleksją. Słuchając „Chłopów 2050”, nie mogłam oprzeć się wrażeniu, że ta wizja przyszłości, choć przerażająca, jest także pełna nadziei. Bohaterowie, mimo trudności, walczą o przetrwanie, adaptują się, tworzą nowe społeczności. To przypomnienie, że nawet w najciemniejszych czasach ludzka siła i solidarność mogą być światłem. Jako ktoś, kto od lat zgłębia literaturę współczesną, widzę w tym dziele nie tylko przestrogę, ale i inspirację – może jeszcze nie jest za późno, by zmienić bieg wydarzeń? W końcu, jak mawiał mój ukochany poeta, Czesław Miłosz, „co jest poezją, jeśli nie próbą ocalenia?” A literatura, także ta w formie dźwiękowej, ma w sobie moc ocalania – pamięci, wartości, przyszłości.

Z literacką pasją i nadzieją na lepsze jutro, Zofia Kowalska