Chłopiec, który przeżył Auschwitz – Tomasz Wandzel audiobook – Wstrząsająca podróż przez piekło oczami dziecka

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury i Historii,

Gdy po raz pierwszy zetknąłem się z audiobookiem „Chłopiec, który przeżył Auschwitz” Tomasza Wandzla, moje doświadczenia jako badacza literatury polskiej XX wieku natychmiast nakazały mi szczególną uwagę. Ta pozycja, wydana przez XAUDIO w styczniu 2021 roku, to niezwykłe połączenie fikcji literackiej z historyczną prawdą o Holokauście, widzianej przez pryzmat dziecięcego doświadczenia.

Z perspektywy naukowca zajmującego się literaturą obozową, muszę podkreślić, jak ważne jest utrwalanie takich świadectw. Pamiętam, jak podczas moich badań nad literaturą lagrową w archiwach Muzeum Auschwitz natknąłem się na dziesiątki podobnych historii – często fragmentarycznych, niedopowiedzianych. Wandzel podjął się trudnego zadania rekonstrukcji dziecięcej perspektywy, co w polskiej prozie ma swoje korzenie chociażby w „Medalionach” Nałkowskiej czy „Innym świecie” Herlinga-Grudzińskiego.

Fabularna historia pięcioletniego Griszy, który trafia do Auschwitz wraz z rodziną, a następnie samotnie zmaga się z obozową rzeczywistością, została przedstawiona z niezwykłą wrażliwością. Autor unika łatwego sentymentalizmu, co szczególnie doceniam jako czytelnik przyzwyczajony do akademickiej analizy tekstów. Zamiast tego otrzymujemy surowy, a przez to bardziej wstrząsający obraz mechanizmów obozowej degradacji człowieka.

Z literackiego punktu widzenia, Wandzel mistrzowsko operuje kilkoma kluczowymi technikami:
1. “”Defamiliarizacja”” – obóz widziany oczami dziecka nabiera dodatkowego wymiaru grozy poprzez naiwne, a przez to bardziej przejmujące opisy
2. “”Fragmentaryzacja narracji”” – oddająca sposób, w jaki traumatyczne doświadczenia zapisują się w dziecięcej pamięci
3. “”Symbolizm”” – powracające motywy (jak pasiaki czy numery) zyskują dodatkowe znaczenia

Przechodząc do warstwy audiobookowej – interpretacja Filipa Kosiora zasługuje na najwyższe uznanie. Jego głos, momentami stonowany, momentami drżący od emocji, idealnie współgra z tonacją tekstu. Szczególnie udane są fragmenty dialogów, gdzie Kosior różnicuje głosy postaci bez popadania w przesadę. Jego dykcja i tempo pozwalają w pełni docenić zarówno wartość literacką prozy, jak i jej emocjonalny ładunek.

Porównując „Chłopca…” z innymi pozycjami o podobnej tematyce, warto zwrócić uwagę na kilka istotnych różnic:
– W przeciwieństwie do „Chłopca w pasiastej piżamie” Boyne’a, Wandzel unika fikcyjnego uproszczenia rzeczywistości obozowej
– W porównaniu z „Pamiętnikiem” Rutki Laskier mamy do czynienia z bardziej ustrukturyzowaną narracją, choć równie przejmującą
– W odróżnieniu od „Zdążyć przed Panem Bogiem” Krall, akcent położony jest na dziecięcą niewinność, a nie dorosłą analizę

Z punktu widzenia dydaktycznego, ta pozycja stanowi doskonałe uzupełnienie kanonu lektur o Holokauście. Podczas moich wykładów o literaturze wojennej często podkreślam, że właśnie takie perspektywy – osobiste, jednostkowe – najskuteczniej przemawiają do współczesnego odbiorcy. „Chłopiec, który przeżył Auschwitz” idealnie wpisuje się w ten nurt.

Ocena ogólna audiobooka jest niezwykle pozytywna, choć jako badacz mam kilka drobnych zastrzeżeń:
1. W kilku miejscach fabuła zdaje się lekko upraszczać złożoność mechanizmów obozowych
2. Epilog dotyczący powojennych losów Griszy mógłby być bardziej rozbudowany
3. Brakuje posłowia historycznego, które umieściłoby fikcję w szerszym kontekście

Dla kogo jest ten audiobook? Moim zdaniem to pozycja obowiązkowa dla:
– Osób zainteresowanych historią II wojny światowej
– Nauczycieli poszukujących wartościowych materiałów do dyskusji o Holokauście
– Wszystkich, którzy doceniają literaturę jako narzędzie pamięci historycznej

Osobiście, po wielokrotnym wysłuchaniu tej pozycji, wciąż znajduję nowe warstwy interpretacyjne. To dowód na literacką jakość prozy Wandzla i doskonałą interpretację Kosiora. W dobie, gdy żywych świadków Holokaustu jest coraz mniej, takie audiobooki stają się szczególnie cenne – nie tylko jako dzieła artystyczne, ale przede wszystkim jako nośniki pamięci.

Na koniec warto dodać, że forma audiobooka nadaje tej historii dodatkowy wymiar. Słuchając głosu lektora w samotności, łatwiej wyobrazić sobie samotność małego Griszy w obozowym piekle. To doświadczenie, które – podobnie jak sama historia – długo pozostaje w pamięci.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak