Churchill. Opowieść o przegranym zwycięzcy – Nina Smolar audiobook – Biografia giganta, który ukształtował historię

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury i Historii,

Gdy po raz pierwszy sięgnąłem po audiobook “Churchill. Opowieść o przegranym zwycięzcy” Niny Smolar w interpretacji Krzysztofa Grzegorzewskiego, moje oczekiwania były podwójne: jako badacz literatury pragnąłem zgłębić narracyjną konstrukcję tej biografii, a jako miłośnik historii – zrozumieć fenomen jednej z najbarwniejszych postaci XX wieku. Po osiemnastu godzinach i czterdziestu pięciu minutach słuchania mogę z pełnym przekonaniem stwierdzić, że oba te cele zostały w pełni zrealizowane.

Zacznijmy od warstwy merytorycznej. Nina Smolar stworzyła dzieło, które – choć nosi znamiona biografii – sięga znacznie głębiej niż suche przedstawienie faktów. To prawdziwa “podróż przez epokę”, gdzie życie Churchilla staje się soczewką, przez którą obserwujemy przemiany Imperium Brytyjskiego, dwie wojny światowe i kształtowanie się powojennego ładu. Autorce udało się uchwycić paradoks tytułowego “przegranego zwycięzcy” – człowieka, który wprawdzie poprowadził Brytanię do zwycięstwa w II wojnie światowej, ale już kilka lat później przegrał wybory, a jego wizja imperium okazała się anachroniczna w nowej rzeczywistości.

Jako wykładowca akademicki często podkreślam studentom, że dobra biografia powinna być jak fresk – ukazywać nie tylko postać pierwszoplanową, ale całe tło epoki. Smolar doskonale wywiązuje się z tego zadania. Szczególnie urzekły mnie fragmenty opisujące relacje Churchilla z innymi gigantami tamtych czasów – Rooseveltem, Stalinem czy de Gaulle’em. Te opisy przywodzą na myśl najlepsze tradycje polskiej szkoły historycznej, gdzie polityka splata się z psychologią postaci.

Warstwa narracyjna audiobooka zasługuje na szczególną uwagę. Krzysztof Grzegorzewski, którego głos wielu słuchaczom może być znany z innych produkcji historycznych, stworzył interpretację dopracowaną w najdrobniejszych szczegółach. Jego baryton idealnie pasuje do powagi tematu, a zarazem potrafi oddać ironię i humor, którym słynął Churchill. Pamiętam, jak podczas słuchania fragmentu opisującego słynną wymianę zdań z lady Astor (“Gdybym była twoją żoną, podałabym ci kawę z trucizną” – “A gdybym ja był twoim mężem, natychmiast bym to wypił”) nie mogłem powstrzymać uśmiechu, tak doskonale Grzegorzewski oddał cięty dowcip Churchilla.

Technicznie audiobook stoi na wysokim poziomie. Nagranie jest czyste, bez zakłóceń, a tempo czytania – choć, jak zauważyli niektórzy recenzenci, dość szybkie – moim zdaniem odpowiada charakterowi dzieła. Warto jednak wspomnieć, że przy tak bogatej treści (książka zawiera mnóstwo dat, nazwisk i faktów) niektórzy słuchacze mogą potrzebować przerw lub nawet powtórzenia niektórych fragmentów. Sam kilkakrotnie korzystałem z funkcji cofania, by lepiej przyswoić szczegóły dotyczące np. konferencji w Jałcie.

Porównując tę pozycję z innymi biografiami Churchilla, jakie miałem okazję czytać (jak monumentalne dzieło Andrew Robertsa czy Williama Manchestera), “Opowieść o przegranym zwycięzcy” wyróżnia się bardziej eseistycznym charakterem. To nie suchy wykład historyczny, ale żywa opowieść, w której fakty przeplatają się z anegdotami, a analizy polityczne – z psychologicznymi portretami. W pewnym sensie przypomina mi najlepsze tradycje polskiej szkoły reportażu, gdzie rzetelność badawcza idzie w parze z literackim kunsztem.

Dla kogo będzie to idealna pozycja? Z pewnością dla miłośników historii XX wieku, szczególnie tych zainteresowanych okresem II wojny światowej i zimnej wojny. Ale także dla słuchaczy szukających więcej niż suchej faktografii – bo ta książka to także studium osobowości, ambicji i ludzkich słabości. Jako badacz literatury szczególnie doceniłem sposób, w jaki Smolar buduje narrację, stopniowo odsłaniając różne oblicza Churchilla – żołnierza, polityka, pisarza, męża stanu, ale też człowieka z krwi i kości, ze wszystkimi jego wadami i kompleksami.

Jedynym mankamentem, na jaki warto zwrócić uwagę, jest wspomniane już dość szybkie tempo narracji. Choć osobiście nie uważam tego za wadę (wręcz przeciwnie – nadaje to opowieści dynamicznego charakteru), to przy tak bogatej treści niektórzy słuchacze mogą czuć się nieco przytłoczeni natłokiem informacji. Rozwiązaniem może być słuchanie z przerwami lub – jak sugeruje jeden z recenzentów – zmniejszenie prędkości odtwarzania.

Podsumowując, “Churchill. Opowieść o przegranym zwycięzcy” to audiobook, który zaspokoi zarówno głód wiedzy historycznej, jak i potrzebę obcowania z dobrze skonstruowaną narracją. To pozycja, która – podobnie jak jej bohater – łączy w sobie powagę i humor, erudycję i przystępność. Po osiemnastu godzinach spędzonych w towarzystwie głosu Krzysztofa Grzegorzewskiego i słów Niny Smolar mogę śmiało powiedzieć, że było to jedno z bogatszych doświadczeń audiobookowych ostatnich lat.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak