Córka fałszerza. Tom 1 – Joanna Jax audiobook – Wciągająca podróż w mroczne czasy III Rzeszy

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury i Wytrawni Słuchacze Audiobooków,

Gdy po raz pierwszy zetknąłem się z audiobookiem “Córka fałszerza. Tom 1” Joanny Jax w interpretacji Elżbiety Kijowskiej, od razu poczułem, że to nie będzie zwykła lektura. Jako badacz literatury specjalizujący się w powieściach historycznych, szczególnie tych osadzonych w burzliwych realiach XX wieku, sięgnąłem po tę pozycję z mieszaniną ciekawości i naukowej rezerwy. Już po pierwszych godzinach słuchania moje sceptyczne nastawienie ustąpiło miejsca prawdziwej fascynacji.

Powieść Joanny Jax to majstersztyk narracyjny, który z powodzeniem łączy w sobie elementy literatury obyczajowej z głęboką analizą historyczną. Akcja osadzona w schyłkowym okresie Republiki Weimarskiej i początkach III Rzeszy stanowi idealne tło dla ukazania mechanizmów społecznych, które doprowadziły do jednej z największych tragedii w dziejach ludzkości. Jako historyk literatury szczególnie doceniam sposób, w jaki autorka wplata wątki okultystyczne w narrację o rodzącym się nazizmie – to połączenie, które w polskiej literaturze nieczęsto bywa eksplorowane z taką wnikliwością.

Pamiętam, jak podczas moich studiów doktoranckich analizowaliśmy podobne zabiegi w twórczości Eliasa Canettiego czy Hermanna Brocha. “Córka fałszerza” wpisuje się w tę tradycję, ale jednocześnie wnosi do niej świeże, typowo polskie spojrzenie. W trakcie słuchania nie mogłem oprzeć się skojarzeniom z moimi wykładami o literaturze zaangażowanej – te same pytania o moralność jednostki w obliczu totalitaryzmu, które stawiałem studentom, powracają w tej powieści z niezwykłą siłą.

Elżbieta Kijowska jako narratorka dokonała prawdziwego mistrzostwa interpretacji. Jej głos, pełen niuansów i emocjonalnej głębi, idealnie oddaje złożoność postaci – od delikatności młodej Żydówki po fanatyczny zapał nazisty. Szczególnie urzekło mnie, jak lektorka potrafiła oddać gradację emocji w scenach przełomowych, gdzie słowo mówione nabierało niemal materialnej obecności. Jako wykładowca akademicki często podkreślam, że dobre czytanie to sztuka sama w sobie – Kijowska udowadnia to w każdym zdaniu.

Z literackiego punktu widzenia największą siłą powieści jest jej wielowarstwowość. Joanna Jax nie poprzestaje na prostym podziale na dobrych i złych – każdy z bohaterów jest uwikłany w historię na swój sposób, każdy podejmuje decyzje, których konsekwencje będą dalekosiężne. Ta psychologiczna głębia przypomina mi najlepsze osiągnięcia polskiej szkoły powieści historycznej, od “Popiołów” Żeromskiego po współczesne dokonania Elżbiety Cherezińskiej.

Nie sposób nie wspomnieć o imponującym researchu historycznym, który stanowi fundament tej opowieści. Detale dotyczące życia codziennego w przedwojennych Niemczech, niuanse polityczne i społeczne – wszystko to składa się na obraz niezwykle spójny i wiarygodny. Jako badacz szczególnie doceniam te fragmenty, gdzie autorka pokazuje, jak ideologia nazistowska infiltrowała najzwyklejsze ludzkie relacje, przekształcając sąsiedzkie spory w donosy, a przyjaźnie w narzędzia politycznej gry.

Jednocześnie warto zaznaczyć, że powieść nie jest pozbawiona pewnych mankamentów. Niektóre wątki, szczególnie w pierwszej części, rozwijają się dość powoli, co może zniechęcić słuchaczy oczekujących szybkiej akcji. Również sposób potraktowania wątku okultystycznego, choć interesujący, mógłby być bardziej pogłębiony – w obecnej formie pozostawia pewien niedosyt.

Porównując “Córkę fałszerza” z innymi współczesnymi powieściami historycznymi, warto zwrócić uwagę na jej unikalne miejsce w polskiej literaturze. Podczas gdy Ałbena Grabowska skupia się bardziej na sagach rodzinnych, a Magdalena Knedler na biograficznych rekonstrukcjach, Joanna Jax znajduje złoty środek między fikcją a historyczną prawdą, tworząc opowieść, która jest zarówno wciągająca, jak i głęboko pouczająca.

Komu szczególnie polecam tę pozycję? Z pewnością miłośnikom dobrej literatury historycznej, ale także tym, którzy szukają w powieści czegoś więcej niż tylko rozrywki. “Córka fałszerza” to książka, która zmusza do myślenia, która stawia niewygodne pytania o naturę zła i granice ludzkiego kompromisu. To literatura zaangażowana w najlepszym tego słowa znaczeniu.

Osobiste refleksje, jakie towarzyszyły mi podczas słuchania, często wykraczały poza samą fabułę. W scenach ukazujących stopniową erozję norm moralnych nie mogłem oprzeć się skojarzeniom z niektórymi współczesnymi zjawiskami społecznymi – to właśnie jedna z największych zalet dobrej literatury historycznej, że potrafi być zwierciadłem dla naszej teraźniejszości.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak