Czarownik Iwanow – Andrzej Pilipiuk audiobook – Mroczny humor i magia w słowiańskim stylu

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury Fantastycznej,

Gdy po raz pierwszy zetknąłem się z audiobookiem „Czarownik Iwanow” Andrzeja Pilipiuka, miałem przed sobą nie tylko kolejną pozycję z gatunku fantasy, ale prawdziwe wyzwanie interpretacyjne. Jako badacz literatury polskiej, szczególnie zainteresowany jej współczesnymi obliczami, sięgnąłem po tę pozycję z mieszaniną ciekawości i naukowej rezerwy. Jak się jednak szybko okazało, Pilipiuk i jego Wędrowycz to zjawiska, które wymykają się schematom i domagają się osobnego potraktowania.

Pamiętam, jak podczas moich studiów nad literaturą polską XX wieku często analizowaliśmy, w jaki sposób pisarze łączą realizm z elementami fantastycznymi. „Czarownik Iwanow” wydaje się być kwintesencją tego zabiegu – tutaj bowiem świat nadprzyrodzony nie jest jedynie dekoracją, ale integralną częścią rzeczywistości, w której porusza się Jakub Wędrowycz. Ta postać, wiejski egzorcysta o cynicznym poczuciu humoru i trzeźwym spojrzeniu na świat, momentalnie przykuwa uwagę. Pilipiuk stworzył bohatera, który – choć funkcjonuje w świecie pełnym demonów i czarów – wydaje się bardziej autentyczny niż niejedna postać z literatury realistycznej.

Z literackiego punktu widzenia szczególnie fascynujące jest to, jak autor wykorzystuje konwencję fantasy do opowiedzenia o polskiej prowincji. Wędrowycz to swoisty przewodnik po tym mikrokosmosie, gdzie zabobon miesza się z pragmatyzmem, a tradycja z nowoczesnością. Słuchając opowieści o jego perypetiach, nie mogłem oprzeć się wrażeniu, że mamy do czynienia z współczesną wersją sarmackiej gawędy – pełnej humoru, ironii, ale i głębszej refleksji nad kondycją ludzką.

Nie sposób pominąć w tej recenzji kwestii narracji. Grzegorz Pawlak, lektor tego audiobooka, dokonał rzeczy niezwykłej – tchnął życie w postać Wędrowycza, oddając zarówno jego rubaszność, jak i specyficzny rodzaj mądrości. Jego interpretacja to prawdziwy majstersztyk: doskonale wyważony ton, idealne wyczucie humoru Pilipiuka i umiejętność budowania napięcia tam, gdzie jest to potrzebne. Jako wykładowca często podkreślam, że dobra interpretacja audiobooka to taka, która nie tylko przekazuje tekst, ale go performuje – a Pawlak robi to znakomicie.

Porównując „Czarownika Iwanowa” do innych dzieł polskiej fantastyki, widzimy wyraźnie, że Pilipiuk wytyczył własną ścieżkę. Gdzie Sapkowski stawia na epickość i uniwersalne motywy, tam Pilipiuk pozostaje wierny lokalnemu kolorytowi i swoistemu „magicznemu realizmowi”. To fantasy zakorzenione w polskiej tradycji ludowej, ale przefiltrowane przez współczesne doświadczenie. W moich badaniach nad literaturą często zwracam uwagę na to, jak ważne jest uchwycenie tego rodzaju literackich hybryd – „Czarownik Iwanow” to doskonały przykład takiego twórczego połączenia.

Jednocześnie, jako krytyk, muszę zauważyć pewne ograniczenia tej pozycji. Humor Pilipiuka, choć błyskotliwy, bywa momentami zbyt absurdalny, co może odstraszać czytelników (czy raczej słuchaczy) preferujących bardziej stonowane formy narracji. Ponadto, niektóre wątki mogą wydawać się nieco powierzchowne – choć być może jest to zamierzony zabieg, mający oddać specyfikę świata przedstawionego.

Dla kogo będzie to idealna pozycja? Z pewnością dla miłośników inteligentnego humoru i tych, którzy w fantastyce szukają czegoś więcej niż tylko rozrywki. To także doskonały wybór dla osób zainteresowanych współczesnymi przekształceniami polskiej kultury ludowej. A jeśli chodzi o formę audiobooka – Grzegorz Pawlak czyni z tej lektury prawdziwą ucztę dla uszu, więc polecam ją szczególnie tym, którzy dopiero zaczynają swoją przygodę z literaturą w tym formacie.

Reflektując nad moim doświadczeniem z „Czarownikiem Iwanowem”, przypominam sobie dyskusje ze studentami o tym, jak literatura może być jednocześnie rozrywką i komentarzem do rzeczywistości. Pilipiuk udowadnia, że te dwie funkcje wcale się nie wykluczają – a jego dzieło, choć pozornie lekkie, skłania do zastanowienia się nad tym, jak tradycja funkcjonuje we współczesnym świecie. To rzadkie i cenne połączenie, które – jak sądzę – zapewniło tej serii tak dużą popularność wśród polskich czytelników.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak