Dawno temu i nieprawda – Michał Gołkowski audiobook – Fantastyczna podróż pełna humoru i buntu

Opis

Drodzy miłośnicy literackich podróży, szczególnie tymi, które łączą świat realny z wyobrażonym,

Gdy tylko zaczęłam słuchać „Dawno temu i nieprawda” Michała Gołkowskiego w interpretacji Grzegorza Pawlaka, od razu poczułam, że to nie będzie zwykła literacka przechadzka. To raczej wyprawa przez kręte ulice Warszawy, gdzie obok zwykłych przechodniów spotkać można elfy i trolle, a ich problemy – choć fantastyczne – dziwnie znajomo brzmią.

Gołkowski, znany z cyklu o komorniku, tym razem zabiera nas w świat, gdzie gatunki mieszają się jak drinki w dobrym barze – fantasy z science fiction, satyra z krytyką społeczną, a wszystko podlane sosem typowo polskich realiów. I choć nie jest to może wyrafinowane literackie danie, to z pewnością sycące i wyraziste w smaku.

Co mnie szczególnie urzekło? Ta nieoczywista perspektywa, z jaką autor patrzy na naszą rzeczywistość. Przypomina mi to nieco dyskusje, które prowadziłam z kolegami po fachu o tym, jak współczesna literatura potrafi być zwierciadłem społeczeństwa – czasem krzywym, ale zawsze prawdziwym. „Dawno temu i nieprawda” to właśnie takie krzywe zwierciadło, w którym przegląda się Polska z całym swoim bagażem problemów i absurdów.

A teraz o warstwie audio – Grzegorz Pawlak to prawdziwy mistrz interpretacji! Jego głos potrafi być jednocześnie elastyczny jak guma balonowa (gdy wciela się w postacie fantastyczne) i twardy jak bruk warszawskiej starówki (gdy mówi w imieniu „zwykłych” bohaterów). Szczególnie podobało mi się, jak oddał charakter trolli – ich gardłowy, nieco zachrypnięty głos idealnie pasował do ich osobowości. To właśnie takie detale sprawiają, że audiobook staje się pełnowartościowym dziełem, a nie tylko czytaną na głos książką.

Nie brakuje tu jednak pewnych potknięć. Jak zauważył jeden z recenzentów, główny antagonista pojawia się trochę jak królik z kapelusza – bez odpowiedniego wprowadzenia. Mnie osobiście irytowały też momenty, gdy polityczne aluzje były zbyt nachalne, jakby autor nie do końca ufał inteligencji czytelnika (a raczej słuchacza). Ale może to tylko moja nadwrażliwość, wynikająca z akademickiego przyzwyczajenia do subtelności.

Porównując „Dawno temu i nieprawda” do innych dzieł łączących fantasy z satyrą społeczną, muszę przyznać, że Gołkowski wypada całkiem nieźle. To nie jest jeszcze poziom Terry’ego Pratchetta (kto dorówna mistrzowi?), ale z pewnością lepsze niż wiele polskich prób w tym gatunku. Można wyczuć, że autor bawił się podczas pisania, a ta radość tworzenia udziela się słuchaczom.

Komu poleciłabym ten audiobook? Na pewno tym, którzy lubią, gdy literatura nie tylko bawi, ale też skłania do myślenia – nawet jeśli dzieje się to poprzez pryzmat elfów pijących piwo w warszawskim barze. To także świetna propozycja dla osób szukających czegoś lekkiego, ale nie pustego; zabawnego, ale nie głupiego. I oczywiście – dla wszystkich fanów dobrej interpretacji głosowej, bo Grzegorz Pawlak naprawdę daje popis swoich możliwości.

Słuchając „Dawno temu i nieprawda”, wielokrotnie uśmiechałam się pod nosem, czasem wzruszałam ramionami, a momentami nawet przystawałam, by przemyśleć jakiś szczególnie celny komentarz autora. I chyba właśnie o to chodzi w dobrej literaturze – by zostawiać ślad, nawet jeśli jest to tylko uśmiech na twarzy w zatłoczonym tramwaju.

Z literackim pozdrowieniem, Zofia Kowalska