Efekt pandy – Marta Kisiel audiobook – Morderczo zabawna komedia kryminalna

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury i Audiobooków,

Gdy po raz pierwszy zetknąłem się z „Efektem pandy” Marty Kisiel, moje doświadczenie badacza literatury kazało mi podejść do tej pozycji z pewną rezerwą. Jak bowiem akademicka analiza ma się do lekkiej, zabawnej komedii kryminalnej? Okazało się jednak, że ta powieść to prawdziwa literacka niespodzianka, która – jak to ujmują moi studenci – „wciąga jak dobry serial”.

Z perspektywy historyka literatury szczególnie fascynujące jest obserwowanie, jak autorka buduje swoją opowieść na pograniczu gatunków. „Efekt pandy” to bowiem nie tylko kryminał, ale i subtelna satyra obyczajowa, w której – niczym w najlepszych tradycjach polskiej szkoły literackiej – humor staje się narzędziem do opisywania współczesnej rzeczywistości. Marta Kisiel, podobnie jak niegdyś Joanna Chmielewska, potrafi po mistrzowsku połączyć lekkość formy z inteligentnym komentarzem społecznym.

Monika Chrzanowska jako lektorka stworzyła prawdziwą audytywną ucztę. Jej interpretacja to przykład, jak głos może stać się dodatkowym „wymiaropisarstwem” – terminem, który często używam na swoich zajęciach, opisując zjawisko wzbogacania tekstu przez wykonanie lektorskie. Szczególnie urzekło mnie, jak oddała charakterystyczną „kanciastość” babci Tereski, której głos w interpretacji Chrzanowskiej przypominał mi nieco moją własną babcię – kobietę o ostrym języku, ale złotym sercu.

Analizując warstwę językową, warto zwrócić uwagę na mistrzowskie operowanie kolokwializmami i potocyzmami, które – wbrew pozorom – stanowią nie lada wyzwanie dla lektora. Chrzanowska poradziła sobie z tym znakomicie, nadając każdemu bohaterowi indywidualny rys głosowy. Tylko osoba o wybitnym słuchu językowym potrafi tak oddać różnicę między „wykwintną” Zoją a „ludową” Tereską.

Z punktu widzenia teorii literatury szczególnie interesujący jest zabieg umieszczenia kryminalnej intrygi w pozornie sielankowym otoczeniu SPA. To swoiste „zderzenie światów” przypomina mi nieco technikę stosowaną przez Brunona Schulza, gdzie codzienność przeplata się z metafizyką. Oczywiście, u Kisiel mamy do czynienia z lżejszą formą, ale ten kontrast działa wyjątkowo skutecznie.

Jako badacz współczesnej literatury polskiej muszę jednak zauważyć pewien mankament – brak wyraźnego osadzenia w konkretnym czasie historycznym. Choć to typowe dla gatunku, szkoda, że autorka nie wykorzystała pełniej potencjału, jaki daje współczesna Polska jako tło. To jednak drobiazg w kontekście całości, która przede wszystkim ma bawić – i ta funkcja jest realizowana znakomicie.

Dla słuchaczy szukających nie tylko rozrywki, ale i pewnego rodzaju literackiego „comfort food”, „Efekt pandy” będzie idealnym wyborem. To audiobook, który – jak dobra herbata – rozgrzewa serce i poprawia humor, nie odbierając przy tym prawa do intelektualnej przyjemności. Polecam szczególnie na długie jesienne wieczory, kiedy potrzebujemy odrobiny światła w coraz ciemniejszych dniach.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak