Geneza zła – Max Czornyj audiobook – Mrożąca krew w żyłach podróż w otchłań ludzkiej duszy

Opis

Drodzy miłośnicy mrocznych zakamarków ludzkiej duszy,

Gdy po raz pierwszy sięgnąłem po “Genezę zła” Maxa Czornyja w wersji audio, moje zawodowe zainteresowanie psychologią zbrodni natychmiast zostało poruszone. Ta dwunasta część serii o komisarzu Eryku Deryle to nie tylko kolejny kryminał, ale głęboka eksploracja natury zła, która przywodzi na myśl moje badania nad słowiańskimi demonami i ich współczesnymi odpowiednikami w ludzkiej psychice.

Robert Jarociński, którego głos zna każdy miłośnik polskich audiobooków, prowadzi nas przez tę mroczną opowieść z charakterystyczną dla siebie precyzją. Jego interpretacja komisarza Deryło jest wyjątkowo trafna – słychać w niej zarówno zmęczenie życiem, jak i wewnętrzne rozdarcie człowieka, który zbyt często patrzył w otchłań. Jarociński mistrzowsko operuje tonem, od szeptu pełnego grozy po ostry krzyk przerażenia, co idealnie współgra z klimatem powieści.

Akcja książki, osadzona w nadmorskiej scenerii, początkowo wydaje się klasycznym kryminałem. Jednak już wkrótce Czornyj wprowadza elementy, które przywodzą na myśl moje badania nad polskimi legendami o upiorach. Tajemnicza gra inspirowana szatanem, która pojawia się wśród dzieci, to współczesne echo dawnych opowieści o diabelskich sztuczkach. Autor genialnie łączy te motywy z psychologiczną głębią, pokazując, jak łatwo zło może przeniknąć do codzienności.

Jako badacz folkloru szczególnie doceniam sposób, w jaki Czornyj przetwarza tradycyjne motywy. Jego opis rytualnego morderstwa przypomina mi opowieści o ofiarach składanych dawniej demonom, choć tutaj zbrodnia ma całkowicie współczesny kontekst. Ta umiejętność połączenia starych lęków z nowoczesną rzeczywistością to znak rozpoznawczy autora.

Słuchając o badaniach paranormalnych prowadzonych przez jednego z bohaterów, nie mogłem nie przywołać moich własnych doświadczeń z pracy nad filmem krótkometrażowym o polskich duchach. Podobnie jak Czornyj, starałem się wtedy pokazać, że największy strach budzi nie to, co widzimy, ale to, co jedynie przeczuwamy. Autor doskonale wykorzystuje tę zasadę, stopniowo budując napięcie.

Jeśli chodzi o konstrukcję fabuły, “Geneza zła” trzyma wysoki poziom całej serii. Zwroty akcji są rzeczywiście zawrotne, choć – podobnie jak niektórych recenzentów – i mnie nieco rozczarowało zakończenie. Wydaje się, że autor nieco się pospieszył, by zawiązać wszystkie wątki. To jednak drobiazg w porównaniu z siłą całej opowieści.

Dla miłośników gatunku szczególnie interesująca będzie psychologiczna warstwa książki. Czornyj, podobnie jak w poprzednich częściach, bada granice między dobrem a złem, sugerując, że każdy z nas może być bliżej ciemnej strony, niż chcemy przyznać. To podejście przypomina mi moje studia nad psychologią zbrodni – te same pytania o naturę ludzką, tylko zadane przez pryzmat fikcji literackiej.

Technicznie audiobook stoi na wysokim poziomie. Dźwięk jest czysty, a Jarociński doskonale radzi sobie z różnymi postaciami, nadając każdemu bohaterowi charakterystyczny głos. Szczególnie udana jest jego interpretacja dziecięcych postaci – udaje mu się oddać ich niewinność, która kontrastuje z mroczną grą, w jaką się bawią.

Dla nowych czytelników serii warto dodać, że choć “Geneza zła” jest częścią cyklu, można ją czytać (lub słuchać) jako odrębną pozycję. Autor zręcznie wprowadza niezbędne informacje o bohaterze, nie przytłaczając słuchacza nadmiarem szczegółów z poprzednich tomów.

Porównując “Genezę zła” do innych polskich kryminałów, widzę wyraźne podobieństwa do twórczości Wojciecha Chmielarza, szczególnie w sposobie łączenia realizmu policyjnego z elementami metafizycznymi. Jednak Czornyj idzie o krok dalej w eksploracji psychiki bohaterów, co czyni jego prozę wyjątkową.

Po sześciu godzinach i dwudziestu trzech minutach słuchania zostajemy z pytaniami, które wykraczają poza ramy kryminału. Czy zło jest w nas? Czy możemy się przed nim uchronić? I czy komisarz Deryło, który wydaje się tak bliski załamania, sam nie jest czasem bliżej ciemności, niż sądzi? To właśnie ta wielowarstwowość czyni “Genezę zła” pozycją wartą polecenia nie tylko miłośnikom gatunku, ale wszystkim, którzy lubią literaturę zmuszającą do myślenia.

Z mrocznymi pozdrowieniami z krainy literackich niepokojów,
Piotr Czarny