Hajmdal. Początek podróży – Dariusz Domagalski audiobook – Kosmiczna odyseja o przetrwanie ludzkości

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury Fantastycznej,

Gdy po raz pierwszy zetknąłem się z audiobookiem „Hajmdal. Początek podróży” Dariusza Domagalskiego, moje doświadczenie badacza literatury natychmiast kazało mi sięgnąć głębiej niż tylko powierzchniowa warstwa kosmicznej przygody. Jako ktoś, kto spędził lata analizując ewolucję polskiej fantastyki, od Lemowskich rozważań technologicznych po współczesne space opery, muszę przyznać, że ta pozycja stanowi intrygujący przypadek literacki.

Pamiętam, jak podczas moich badań nad współczesną polską fantastyką naukową w latach 2010-2015, obserwowałem wyraźny wzrost zainteresowania gatunkiem space opera. „Hajmdal” wpisuje się w ten trend w sposób szczególny – łącząc monumentalność galaktycznego konfliktu z bardzo ludzkimi, wręcz intymnymi dramatami bohaterów. To przypomina mi dyskusje ze studentami na Uniwersytecie Warszawskim, gdy analizowaliśmy, jak polscy autorzy adaptują globalne konwencje gatunku do rodzimego kontekstu kulturowego.

Fabularnie, Domagalski proponuje nam wizję przyszłości, w której Ziemia już nie istnieje – została dosłownie starta w proch przez nieznanego wroga. Ten mocny początek natychmiast przywodzi na myśl klasyczne dzieła katastroficzne, ale autor szybko kieruje nas ku bardziej optymistycznej (choć nie pozbawionej wyzwań) wizji odbudowy. Ocalała garstka ludzkości, korzystając z pomocy zaawansowanej rasy z układu Epsilon Eridani, buduje potężny okręt „Hajmdal” i planuje kolonizację nowej planety. To właśnie w tym momencie zaczynają się prawdziwe problemy, bo – jak to w dobrym SF – nie wszyscy w galaktyce są zachwyceni perspektywą odrodzenia się człowieka.

Z literackiego punktu widzenia, Domagalski operuje ciekawym zestawem motywów. Mamy tu echo tradycji sienkiewiczowskiej (walka o przetrwanie narodu, tyle że w skali kosmicznej), zmieszane z lekkim pierwiastkiem gombrowiczowskiego absurdalnego humoru w niektórych dialogach. Szczególnie interesująco prezentuje się konstrukcja świata – technologicznie zaawansowanego, ale nie pozbawionego swoistego „bałaganu” charakterystycznego dla ludzkich przedsięwzięć. To nie jest sterylna wizja przyszłości à la Star Trek, ale raczej coś bliższego „The Expanse”, gdzie technologia nie eliminuje ludzkich słabości.

Jeśli chodzi o wykonanie audiobooka, Wojciech Masiak dokonał tu rzeczy godnej uznania. Jego głos – aksamitny, ale z odpowiednią dozą „kosmicznej” surowości – idealnie współgra z klimatem powieści. Szczególnie udane są sceny bitew kosmicznych, gdzie Masiak potrafi utrzymać napięcie przez długie minuty, oraz momenty bardziej intymne, kiedy jego interpretacja subtelnie oddaje emocje bohaterów. Pamiętam, jak podczas jednej z moich podróży pociągiem do Krakowa słuchałem fragmentu, w którym główny bohater dokonuje trudnego wyboru moralnego – Masiak tak sugestywnie oddał tę scenę, że zupełnie zapomniałem o mijanych stacjach.

Nie jest to jednak dzieło pozbawione wad. Jak zauważyło kilku recenzentów, niektóre opisy technologiczne mogą wydawać się nieco przydługie, a momentami dialogi brzmią zbyt patetycznie jak na współczesne standardy gatunku. W kontekście polskiej tradycji literackiej można też dostrzec pewne nierówności w konstrukcji postaci – niektóre są wyraziste i zapadające w pamięć, podczas gdy inne zdają się służyć głównie jako „wypełniacze” fabularne.

Porównując „Hajmdala” do innych współczesnych polskich space oper, widzę wyraźne podobieństwa do cyklu „Kroniki Solarne” Jarosława Grzędowicza, choć Domagalski idzie w bardziej „hard SF” kierunku. Jeśli zaś chodzi o międzynarodowe odpowiedniki, najbardziej nasuwa się porównanie do „The Lost Fleet” Jacka Campbella, choć polski autor wydaje się bardziej skupiać na aspektach społecznych niż czysto militarnych.

Dla kogo będzie to idealny audiobook? Z pewnością dla fanów space opery, którzy cenią sobie zarówno wartką akcję, jak i pewną głębię światotwórczą. Dla tych, którzy w fantastyce szukają nie tylko rozrywki, ale i refleksji nad kondycją ludzkości. I wreszcie – dla wszystkich, którzy chcą przekonać się, jak polska fantastyka naukowa radzi sobie w globalnym kontekście gatunkowym.

Osobiscie, jako badacz literatury, najbardziej cenię w „Hajmdalu” sposób, w jaki Domagalski gra z konwencjami gatunku. To nie jest proste naśladownictwo zachodnich wzorców, ale próba stworzenia czegoś, co nosi wyraźne piętno polskiej tradycji literackiej – z jej przywiązaniem do psychologicznej głębi postaci i pewną melancholią nawet w najbardziej heroicznym momencie. Słuchając tego audiobooka, miałem nieodparte wrażenie, że oto uczestniczę w ważnym momencie rozwoju polskiej fantastyki naukowej – momencie, gdy przestaje ona być tylko lokalną ciekawostką, a staje się pełnoprawnym głosem w globalnej dyskusji gatunku.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak