Iskry na wiatr – Ida Żmiejewska audiobook – Porywająca saga o kobietach w wirze wojennej zawieruchy

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury,

Gdy po raz pierwszy zetknąłem się z audiobookiem “Iskry na wiatr” Idy Żmiejewskiej, od razu poczułem, że to nie będzie zwykła lektura. Jako badacz literatury polskiej XX wieku, szczególnie wrażliwy jestem na powieści, które umiejętnie splatają wątki historyczne z osobistymi dramatami bohaterów. Ta pozycja wydawnictwa Skarpa Warszawska, znanego z dbałości o literacki detal, od pierwszych minut narracji Zofii Zoń wciąga słuchacza w wir wydarzeń sierpnia 1914 roku.

Pamiętam, jak podczas moich studiów nad literaturą okresu międzywojennego często analizowaliśmy, w jaki sposób pisarze portretowali przemiany społeczne przez pryzmat jednostkowych doświadczeń. “Iskry na wiatr” wpisuje się w tę tradycję w sposób wyjątkowy. Historia czterech sióstr Kellerówien – Zofii, Niny, Julii i Poli – które w wyniku bankructwa rodzinnego przedsiębiorstwa i śmierci ojca muszą zmierzyć się z zupełnie nową rzeczywistością, to więcej niż zwykła opowieść obyczajowa. To literacka soczewka, przez którą Żmiejewska pokazuje, jak wielka historia łamie ludzkie losy.

Z literackiego punktu widzenia szczególnie interesująca jest konstrukcja postaci. Każda z sióstr reprezentuje inną postawę wobec wyzwań, przed którymi stają. Zofia – buntownicza i pełna patriotycznego zapału, Nina – praktyczna i gotowa na radykalne decyzje życiowe, Julia – dociekliwa niczym detektyw, Pola – dojrzewająca w cieniu starszych sióstr. Ta różnorodność charakterów przypomina mi dyskusje ze studentami o polskiej tradycji powieści psychologicznej, gdzie właśnie poprzez kontrastowanie postaci autorzy ukazywali złożoność ludzkiej natury.

Narracja Zofii Zoń zasługuje na szczególną pochwałę. Jej głos, pełen subtelnych niuansów, idealnie oddaje emocje towarzyszące bohaterkom. W scenach dramatycznych potrafi przyśpieszyć tempo, by oddać napięcie, w lirycznych fragmentach zwalnia, dając słuchaczowi czas na refleksję. Szczególnie urzekło mnie, jak lektorka różnicuje głosy poszczególnych sióstr, nadając im indywidualny charakter. To mistrzostwo aktorskie, które sprawia, że ośmiogodzinne słuchanie staje się prawdziwą przyjemnością.

Z punktu widzenia historyka literatury, warto zwrócić uwagę na sposób, w jaki Żmiejewska konstruuje tło epoki. Wojna nie jest tu tylko dekoracją, ale aktywnym uczestnikiem wydarzeń, który determinuje wybory bohaterów. Sceny opisujące Warszawę tamtych lat – od eleganckich salonów po ubogie podwórka czynszowych kamienic – tworzą sugestywny obraz miasta w okresie przemian. Przypomina mi to najlepsze tradycje polskiej prozy historycznej, gdzie realizm szczegółu łączy się z uniwersalnym przesłaniem.

Jednocześnie, jako krytyk muszę zauważyć pewne niedociągnięcia. Fabuła momentami zdaje się zbyt przewidywalna, a niektóre wątki (jak romantyczne perypetie bohaterek) potraktowane są dość schematycznie. W porównaniu z takimi dziełami jak “Noce i dnie” Dąbrowskiej czy “Przedwiośnie” Żeromskiego, “Iskry na wiatr” nieco ustępuje głębią psychologicznej analizy. Niemniej, dla współczesnego czytelnika (czy raczej słuchacza) może to być zaletą – powieść nie przytłacza nadmiernym patosem, zachowując lekkość narracji.

Dla osób zainteresowanych okresem I wojny światowej w literaturze polskiej, “Iskry na wiatr” stanowi ciekawe uzupełnienie kanonu. W przeciwieństwie do monumentalnych dzieł takich jak “Popiół i diament” Andrzejewskiego, które koncentrują się na wymiarze politycznym, powieść Żmiejewskiej pokazuje wojnę przez pryzmat codziennych zmagań zwykłych ludzi. To podejście przypomina nieco współczesną prozę historyczną jak “Wojna nie ma w sobie nic z kobiety” Aleksijewicz, choć oczywiście w łagodniejszej, bardziej “obyczajowej” wersji.

Z perspektywy doświadczonego słuchacza audiobooków mogę śmiało polecić tę pozycję wszystkim, którzy szukają dobrej literatury na długie jesienne wieczory. Dźwięk jest doskonałej jakości, a interpretacja Zofii Zoń – pełna zaangażowania. Jedynym zastrzeżeniem może być konieczność śledzenia kolejnych części serii (co, jak wynika z innych recenzji, nie zawsze jest łatwe ze względu na brak wyraźnego oznaczenia kontynuacji), aby poznać dalsze losy bohaterek.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak