Króliki Pana Boga – Grzegorz Kozera audiobook – Poruszająca podróż przez powojenne zgliszcza

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury,

Gdy po raz pierwszy zetknąłem się z audiobookiem “Króliki Pana Boga” Grzegorza Kozery, odczułem to jako spotkanie ze starym przyjacielem – znajomym, lecz wciąż potrafiącym zaskoczyć. Ta trzecia część “Trylogii niemieckiej”, wydana przez Wydawnictwo Dobra Literatura/Storyside w interpretacji Janusza Zadury, to dzieło wyjątkowe pod wieloma względami. Jako badacz literatury polskiej XX wieku, szczególnie wrażliwy na powojenne narracje, znalazłem w tej powieści wiele wątków, które rezonują z moimi własnymi doświadczeniami akademickimi i osobistymi refleksjami.

Maj 1945 roku to czas, gdy Europa wciąż dymiła po wojennej pożodze, a ludzie próbowali odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Adam, Halina i Honza – trzej główni bohaterowie – stają się dla słuchacza przewodnikami po tym trudnym okresie. Ich wędrówka do powojennej Polski to nie tylko fizyczna podróż, ale przede wszystkim głęboka eksploracja ludzkiej psychiki dotkniętej traumą. Kozera mistrzowsko balansuje między historyczną dokładnością a uniwersalnym przesłaniem o ludzkiej kondycji.

Pamiętam, jak podczas moich badań nad powojenną prozą polską często zastanawiałem się, jak różni autorzy radzą sobie z przedstawieniem tego niewyobrażalnego doświadczenia. “Króliki Pana Boga” to przykład, jak można to zrobić z wyjątkową subtelnością, unikając przy tym łatwych sentymentalizmów. Autor nie epatuje okrucieństwem, lecz skupia się na jego konsekwencjach – na tym, jak wojna zmienia relacje międzyludzkie, system wartości, a nawet sposób postrzegania samego siebie.

Janusz Zadura jako narrator dokonuje prawdziwego majstersztyku. Jego głos – miejscami chropowaty, pełen wewnętrznego napięcia, a kiedy indziej zaskakująco łagodny – idealnie oddaje emocjonalną złożoność powieści. Szczególnie poruszyła mnie scena, gdy Adam po raz pierwszy od dawna pozwala sobie na łzy – Zadura odczytał ten fragment z taką delikatnością, że mimowolnie przystanąłem w słuchaniu, by móc w pełni doświadczyć tej chwili. To właśnie takie momenty sprawiają, że audiobook staje się czymś więcej niż tylko przekazem tekstu – staje się doświadczeniem niemalże zmysłowym.

Z literackiego punktu widzenia, Kozera operuje językiem, który jest zarówno precyzyjny, jak i poetycki. Jego opisy powojennych krajobrazów – “ziemia, która wciąż pamiętała krople krwi”, “niebo jak otwarta rana” – działają na wyobraźnię z siłą równą najlepszym osiągnięciom polskiej szkoły reportażu. Jednocześnie autor unika pułapki nadmiernego patosu, co w tematyce wojennej jest szczególnie cenne.

Porównując “Króliki Pana Boga” do innych dzieł trylogii, można zauważyć ewolucję stylu Kozery. Jeśli “Berlin, późne lato” było jak ostry, czarno-biały fotoreportaż, to ta część przypomina raczej impresjonistyczny obraz – mniej szczegółów, więcej nastroju, więcej miejsca na interpretację. To świadectwo dojrzałości pisarskiej, które szczególnie docenią słuchacze poszukujący w literaturze nie tylko fabuły, ale i głębszej refleksji.

Jedynym, drobnym zarzutem, jaki mógłbym wysunąć, jest pewna nierówność tempa narracji. W pierwszych rozdziałach akcja rozwija się nieco wolniej, co może wymagać od słuchacza dodatkowej cierpliwości. Jednak z perspektywy całości jest to zabieg celowy – autor stopniowo zwiększa napięcie, by w finale osiągnąć efekt prawdziwie poruszający.

Dla kogo będzie to idealny audiobook? Z pewnością dla miłośników literatury obyczajowej o historycznym tle, dla tych, którzy cenią sobie psychologiczną głębię postaci i piękno języka. To także doskonały wybór dla osób zainteresowanych powojenną historią Polski i Europy – Kozera przedstawia ją w sposób daleki od szkolnych schematów, ukazując złożoność tamtych czasów.

Osobistą refleksją, jaką wyniosłem z tego słuchowiska, jest przekonanie, że literatura wciąż potrafi mówić o wojnie w sposób świeży i poruszający. “Króliki Pana Boga” to nie tylko świetna powieść – to także ważny głos w dyskusji o tym, jak pamiętamy i rozumiemy naszą historię. Po zakończeniu słuchania przez długi czas nosiłem w sobie emocje bohaterów, ich wątpliwości i nadzieje. A to chyba najlepsza rekomendacja, jaką można dać audiobookowi.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak