Las znikających gwiazd – Kristin Harmel audiobook – Przejmująca podróż przez wojenną otchłań

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury,

Gdy po raz pierwszy zetknąłem się z audiobookiem “Las znikających gwiazd” Kristin Harmel w interpretacji Moniki Węgiel-Jarocińskiej, od razu poczułem, że to nie będzie zwykła lektura. Jako badacz literatury szczególnie cenię sobie powieści, które umiejętnie splatają wątki historyczne z uniwersalnymi prawdami o człowieku. Ta książka, osadzona w mrocznych realiach II wojny światowej na pograniczu polsko-białoruskim, od pierwszych minut słuchania wciąga niczym gęsty, tajemniczy las, który staje się zarówno schronieniem, jak i pułapką dla swoich mieszkańców.

Z punktu widzenia historii literatury, powieść Harmel wpisuje się w nurt współczesnej prozy obyczajowej eksplorującej tematykę wojenną poprzez pryzmat jednostkowych doświadczeń. To podejście przypomina mi dyskusje, które prowadziłem ze studentami podczas seminariów o literaturze dokumentu osobistego – jak różne mogą być perspektywy opowiadania o tym samym wydarzeniu historycznym. Główna bohaterka, wychowana w izolacji w puszczy, a następnie zmuszona do konfrontacji z okrucieństwem wojny i własną tożsamością, staje się symboliczną figurą człowieka zawieszonego między naturą a kulturą, między przeszłością a teraźniejszością.

Monika Węgiel-Jarocińska jako lektorka stworzyła prawdziwie polifoniczne dzieło – jej głos potrafi być zarówno delikatny jak szelest liści, jak i twardy jak korzenie starych dębów. Szczególnie urzekło mnie, jak interpretowała sceny, w których bohaterka uczy żydowskich uciekinierów przetrwania w lesie. W tych momentach słychać było nie tylko treść słów, ale całą gamę emocji – od determinacji przez niepewność po rodzącą się między postaciami więź. To mistrzostwo aktorskie, które sprawia, że audiobook staje się czymś więcej niż tylko przekazem tekstu – to prawdziwe doświadczenie teatralne.

Analizując konstrukcję powieści, warto zwrócić uwagę na sposób, w jaki autorka buduje napięcie. Harmel stosuje tu ciekawy zabieg – powolne, niemal naturalistyczne opisy życia w lesie przeplata z nagłymi, dramatycznymi zwrotami akcji. Ta technika przypomina mi najlepsze osiągnięcia polskiej prozy psychologicznej, gdzie pozorna statyczność służy uwypukleniu wewnętrznych przemian bohaterów. Jednak, jak zauważyli niektórzy recenzenci, nie wszystkim może odpowiadać takie tempo narracji – szczególnie w początkowych partiach książki.

Porównując “Las znikających gwiazd” do innych dzieł o podobnej tematyce, widzę wyraźne powinowactwo z “Dziewczynką w czerwonym płaszczyku” Romy Ligockiej czy “Biegaczem” Urszuli Zajączkowskiej. Wszystkie te książki pokazują, jak trauma wojenna kształtuje tożsamość, ale tylko Harmel czyni z natury aktywną uczestniczkę wydarzeń. Puszcza w tej powieści nie jest tylko tłem – to żywy organizm, który chroni i karze, karmi i wystawia na próby. To podejście przypomina mi badania nad ekokrytyką, które prowadziłem kilka lat temu – jak natura w literaturze przestaje być dekoracją, a staje się pełnoprawnym bohaterem.

Z punktu widzenia słuchacza audiobooka, warto zwrócić uwagę na kilka praktycznych aspektów. 11 godzin i 31 minut to dość długi czas słuchania, ale dzięki płynnej narracji i wyraźnemu podziałowi na rozdziały, można łatwo dzielić sobie tę podróż na etapy. Jakość techniczna nagrania jest bardzo dobra – brak zakłóceń, a głos lektorki brzmi czysto i wyraźnie nawet w dynamicznych scenach.

Reflektując nad przesłaniem powieści, zastanawiam się, na ile historia głównej bohaterki może być metaforą współczesnych poszukiwań tożsamościowych. W czasach, gdy granice między kulturami stają się coraz bardziej płynne, a pytanie “kim jestem?” nabiera nowego znaczenia, opowieść o dziewczynie zawieszonej między światami nabiera szczególnej wagi. To właśnie ta uniwersalność sprawia, że mimo wojennego kostiumu, “Las znikających gwiazd” mówi także o nas – o trudnych wyborach, potrzebie przynależności i sile ludzkiej odporności.

Dla kogo będzie to idealny audiobook? Z pewnością dla miłośników historii z pogranicza literatury obyczajowej i historycznej, dla tych, którzy cenią sobie psychologiczną głębię postaci i malownicze opisy przyrody. Dla słuchaczy szukających szybkiej akcji i prostych rozwiązań może być nieco zbyt refleksyjny. Ja osobiście polecam go wszystkim, którzy – podobnie jak ja – wierzą, że dobra literatura potrafi jednocześnie poruszyć serce i pobudzić intelekt.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak