Maigret i zabójca – Georges Simenon audiobook – Mroczna zagadka w deszczowej otchłani Paryża

Opis

Drodzy miłośnicy literackich detektywów i paryskich zaułków,

Gdy tylko usłyszałam charakterystyczny szelest deszczu rozpoczynający audiobook „Maigret i zabójca”, poczułam się jakbym wróciła do moich studiów w Krakowie, gdy po raz pierwszy zetknęłam się z prozą Simenona. To było podczas marcowej pluchy, w małej kawiarni przy Rynku Głównym, gdzie przy kubku parującej herbaty odkrywałam geniusz belgijskiego mistrza kryminału. Teraz, po latach, Kamil Pruban swoją narracją przeniósł mnie z powrotem w ten nostalgiczny klimat – ale o tym za chwilę.

Simenonowski Paryż w „Maigret i zabójca” to nie tylko tło – to pełnoprawny bohater. Autor, niczym flâneur z powieści Baudelaire’a, prowadzi nas przez mokre ulice, gdzie „powietrze było gęste od zapachu mokrego asfaltu i wspomnień”. Ta audiobookowa adaptacja szczególnie umiejętnie oddaje tę atmosferę. Kiedy Pruban opisuje ulewny wieczór, w którym Maigret znajduje się na miejscu zbrodni, niemal fizycznie czułam wilgoć wdzierającą się pod płaszcz.

Centralna zagadka – morderstwo Antoine’a Batille – to klasyczny przykład simenonowskiej psychologii zbrodni. Nie jest to zwykły „whodunit”, ale raczej „whydunit”, gdzie ważniejsze od identyfikacji mordercy jest zrozumienie ludzkich motywacji. Pamiętam, jak podczas studiów pisałam pracę o fenomenie Maigreta – detektywie, który rozwiązuje zagadki nie przez genialne dedukcje, ale przez empatyczne wczuwanie się w innych. Ta cecha szczególnie wybrzmiewa w interpretacji Prubana, który głosowi komisarza nadaje ciepłą, ludzką barwę, daleką od stereotypowego „twardziela”.

Technika narracji Simenona – jego oszczędny styl, który polska szkoła reportażu nazwałaby „pisaniem przez milczenie” – znajduje w audiobooku idealnego interpretatora. Pruban nie przesadza z dramatyzmem, pozwalając tekstowi oddychać. Jego pauzy są równie znaczące jak słowa – przypomina mi to moje ulubione wykłady profesorów z Uniwersytetu Jagiellońskiego, którzy wiedzieli, że czasem cisza mówi więcej niż słowa.

Motyw tajemniczych nagrań ofiary przywodzi na myśl współczesne problemy z prywatnością – jakże aktualne w dobie smartfonów i social mediów. Gdy Pruban odtwarza „skarżypyty” ton głosów z taśm Batille’a, mimowolnie przypomniałam sobie moją babcię, która mawiała: „Nie podsłuchuj, bo usłyszysz więcej, niż chcesz wiedzieć”. Simenon, jak zwykle, okazuje się proroczy w pokazywaniu, jak technologia komplikuje ludzkie relacje.

Jeśli chodzi o konstrukcję audiobooka, Storyside jak zwykle nie zawodzi. Czterogodzinny format (idealny na podróż pociągiem z Krakowa do Warszawy!) pozwala na pełne zanurzenie się w historii bez uczucia przeciągnięcia. Dźwięk jest krystaliczny – słychać nawet delikatny szelest papieru, gdy Maigret przegląda notatki. Jedynym mankamentem może być dla niektórych brak podziału na rozdziały, co utrudnia powrót do konkretnych fragmentów.

Porównując do innych adaptacji Maigreta, ta wyróżnia się właśnie dzięki Prubanowi. Jego interpretacja jest bardziej „słowiańska” niż francuska – ma w sobie coś z melancholii Schulzowskich „Sanatorium pod Klepsydrą”, co paradoksalnie świetnie pasuje do simenonowskiego wyczucia ludzkiej kondycji. To zupełnie inna energia niż np. brytyjskie adaptacje z Rupertem Daviesem.

Dla kogo jest ten audiobook? Dla wszystkich, którzy – jak ja – cenią sobie kryminały, gdzie ważniejsza od akcji jest obserwacja człowieka. Dla wielbicieli Paryża lat 50. (choć ostrzegam – po wysłuchaniu od razu zapragniecie wina i bagietki!). Dla tych, którzy szukają „kryminału do poduszki” – nie nazbyt mrocznego, ale zmuszającego do myślenia. I wreszcie – dla wszystkich, którzy chcą poznać mistrza gatunku w świetnej interpretacji.

Kończąc słuchanie, zrozumiałam, dlaczego Simenon pozostaje aktualny. Jego Maigret – jak pisze Pruban z właściwą sobie subtelnością – to nie superdetektyw, ale „zwyczajny człowiek, który po prostu bardzo uważnie słucha”. W dzisiejszym świecie, gdzie wszyscy mówią jednocześnie, może to najcenniejsza lekcja.

Z literackim pozdrowieniem i filiżanką paryskiej kawy,
Zofia Kowalska