Moraliści. Jak Szwedzi uczą się na błędach i inne historie – Katarzyna Tubylewicz audiobook – Czy Szwecja to raj z ukrytymi pęknięciami?

Opis

Drodzy miłośnicy literatury i refleksji nad światem,

Z ogromną przyjemnością dzielę się z Wami moimi wrażeniami z odsłuchania audiobooka “Moraliści. Jak Szwedzi uczą się na błędach i inne historie” autorstwa Katarzyny Tubylewicz, w interpretacji Aleksandry Justy. Jako krytyczka literacka, od lat zanurzona w analizie współczesnych narracji, zawsze poszukuję dzieł, które nie tylko opowiadają historie, ale i prowokują do myślenia, do zadawania pytań o nas samych i o społeczeństwa, w których żyjemy. Ten reportaż literacki, wydany przez Storyside, okazał się właśnie taką pozycją – pełną niejednoznaczności, intelektualnej głębi i ludzkiego ciepła. Moje “doświadczenie z audiobookiem” było prawdziwą podróżą, zarówno w głąb szwedzkiej kultury, jak i w moje własne refleksje nad moralnością i tożsamością.

Pierwsze wrażenie po włączeniu nagrania? Zaskoczenie. Spodziewałam się kolejnej laurki na cześć Szwecji – kraju, który w polskiej wyobraźni często jawi się jako niemal utopijny wzór państwa opiekuńczego, równouprawnienia i nowoczesności. Tymczasem Katarzyna Tubylewicz zrywa z tym stereotypem, jak z zasłoną, za którą kryją się prawdziwe, złożone historie. Nie ma tu cynamonowych bułeczek ani czerwonych domków z bajki – są za to ludzie, ich dylematy, błędy i próby naprawienia tego, co poszło nie tak. Już od pierwszych minut “doświadczenie słuchania” wciąga, a głos Aleksandry Justy, pełen subtelnej emocji, sprawia, że czujemy się, jakby ktoś opowiadał nam te historie przy filiżance herbaty.

Muszę przyznać, że temat książki rezonuje ze mną na poziomie osobistym. Pamiętam, jak kilka lat temu, podczas pisania artykułu o współczesnej literaturze polskiej, analizowałam, jak autorzy używają narracji do odsłaniania konfliktów wewnętrznych i społecznych. W “Moraliście” odnalazłam podobną pasję do dekonstrukcji mitów – Tubylewicz nie boi się pokazać Szwecji od strony, której nie znajdziemy w folderach turystycznych. To przypomniało mi również rozmowę z jednym z polskich pisarzy, z którym dyskutowałam o tym, jak literatura faktu może być lustrem dla współczesnych społeczeństw. Szwecja, przedstawiona w tej książce, jest właśnie takim lustrem – nieidealnym, pełnym rys, ale przez to fascynującym.

Przechodząc do analizy treści, warto podkreślić, jak autorka mistrzowsko obala mit Szwecji jako moralnego autorytetu Europy. Tubylewicz nie krytykuje dla samego krytykowania – jej reportaż jest pełen empatii i zrozumienia. Pokazuje, jak Szwedzi radzą sobie z wyzwaniami multikulturalizmu, jak zmagają się z cieniami swojego państwa opiekuńczego i jak próbują uczyć się na własnych błędach. To książka o moralności, ale nie w sensie kaznodziejskim – raczej o moralności codziennej, tej, która kształtuje nasze wybory i relacje. W warstwie narracyjnej odnajduję echo reportaży Macieja Zaremby Bielawskiego, który również z chirurgiczną precyzją analizował szwedzki model społeczny. Jednak Tubylewicz wnosi coś swojego – kobiecą perspektywę, subtelność w ujmowaniu emocji, które towarzyszą społecznym przemianom.

Nie można pominąć kluczowych tematów, takich jak równouprawnienie, sekularyzacja czy tożsamość narodowa. Autorka zadaje pytania, które są uniwersalne – jak budować społeczeństwo otwarte, a jednocześnie nie zatracić własnych korzeni? Jak pogodzić tolerancję z odpowiedzialnością? Te refleksje są szczególnie istotne w polskim kontekście, gdzie często patrzymy na Skandynawię jak na niedościgniony ideał. “Moraliści” pokazują, że ideały są piękne, ale zawsze mają swoją cenę. To lektura obowiązkowa dla każdego, kto interesuje się literaturą faktu, społeczeństwem czy po prostu ludzkimi historiami.

A jak wypada “doświadczenie z audiobookiem” od strony technicznej? Aleksandra Justa jako narratorka wykonuje znakomitą pracę. Jej głos jest ciepły, ale nie przesłodzony, spokojny, a jednocześnie potrafi podkreślić dramaturgię tam, gdzie jest to potrzebne. Słuchając jej interpretacji, miałam wrażenie, że każda historia jest opowiadana z osobistym zaangażowaniem – jakby sama narratorka przeżywała te dylematy razem z bohaterami książki. Jakość dźwięku jest bez zarzutu, co w przypadku audiobooków jest kluczowe – nie ma nic gorszego niż szumy czy nierówny poziom głośności, które wybijają z rytmu słuchania. Tutaj wszystko jest dopracowane, co sprawia, że ponad 8 godzin nagrania mija jak chwila. Warto dodać, że dla osób poszukujących darmowych audiobooków, takich jak “audiobook free”, platformy streamingowe często oferują okresy próbne, w których można odsłuchać takich perełek jak “Moraliści” bez dodatkowych kosztów – to świetna okazja, by zanurzyć się w tej historii.

Oczywiście, jak każda książka, także i ta ma swoje ograniczenia. Dla niektórych słuchaczy może być zbyt analityczna – Tubylewicz nie stroni od szczegółowych opisów i refleksji, co czasem spowalnia tempo narracji. Osobiście cenię tę głębię, ale zdaję sobie sprawę, że nie każdy szuka w literaturze faktu aż tak dogłębnej analizy. Ponadto, choć książka jest uniwersalna w swoich pytaniach, jej kontekst jest bardzo specyficzny – osoby niezainteresowane kulturą skandynawską mogą nie poczuć pełnej mocy tych historii. Niemniej, dla mnie te drobne mankamenty tylko podkreślają autentyczność dzieła – nie ma tu prób przypodobania się wszystkim.

Porównując “Moralistów” do innych pozycji o Skandynawii, takich jak “Szwecja czyta. Polska czyta” Jacka Dehnela, widzę, że Tubylewicz idzie o krok dalej – nie tylko opisuje, ale i dekonstruuje. Tam, gdzie inni autorzy skupiają się na „hygge” czy „lagom” jako symbolach skandynawskiego stylu życia, ona pokazuje, że za tymi ładnymi słówkami kryją się także trudne pytania o moralność i odpowiedzialność społeczną. To podejście przypomina mi nieco eseje Olgi Tokarczuk, która w swoich tekstach również szuka prawdy pod powierzchnią codzienności.

Komu poleciłabym ten audiobook? Z pewnością wszystkim, którzy lubią literaturę faktu i reportaże, ale także tym, którzy interesują się kulturą skandynawską czy szeroko pojętą socjologią. To także świetna pozycja dla osób, które szukają inspiracji do refleksji nad własnymi wartościami – Tubylewicz nie daje gotowych odpowiedzi, ale zachęca do zadawania pytań. Myślę, że “doświadczenie słuchania” będzie szczególnie wartościowe dla tych, którzy cenią sobie audiobooki jako formę poznawania świata – głos Aleksandry Justy sprawia, że nawet najbardziej złożone tematy stają się przystępne.

Na koniec chciałabym podzielić się osobistą refleksją. Słuchanie “Moralistów” było dla mnie jak podróż do Szwecji, której nigdy nie znałam – nie tej z pocztówek, ale tej prawdziwej, pełnej sprzeczności i ludzkich historii. Jako krytyczka literacka często spotykam się z książkami, które próbują być uniwersalne, ale tracą przez to na autentyczności. Tutaj jest inaczej – Tubylewicz udało się połączyć lokalny kontekst z pytaniami, które dotyczą nas wszystkich. To książka, która zostaje w głowie na długo po zakończeniu odsłuchu, a jej echo wybrzmiewa w codziennych rozmowach o moralności, społeczeństwie i tym, kim jesteśmy jako ludzie.

Z literacką pasją i zaproszeniem do wspólnej refleksji,
Zofia Kowalska

Z literacką pasją i zaproszeniem do wspólnej refleksji,
Zofia Kowalska