Najstarsza prawnuczka – Joanna Chmielewska audiobook – Mordercza zagadka w sielskim dworku

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury i Słuchacze Audiobooków,

Gdy po raz pierwszy sięgnąłem po audiobook “Najstarsza prawnuczka” Joanny Chmielewskiej, miałem mieszane uczucia. Z jednej strony, jako badacz literatury polskiej XX wieku, dobrze znałem charakterystyczny styl autorki – ten specyficzny miks kryminału, humoru i sagi rodzinnej, który uczynił ją jedną z najpopularniejszych pisarek w Polsce. Z drugiej strony, recenzje dotyczące interpretacji lektorskiej Aleksandry Justy pozostawiały pewien niedosyt. Postanowiłem jednak podejść do tego dzieła z otwartym umysłem, pamiętając, że każda interpretacja to nowe odczytanie tekstu.

Rozpoczynając słuchanie, od razu zauważyłem, że mamy do czynienia z typową dla Chmielewskiej fabułą – akcja osadzona w sielskim dworku, zagadka kryminalna (tym razem związana z napoleońskim skarbem) oraz galeria barwnych postaci. To połączenie zawsze przypomina mi dyskusje ze studentami o tym, jak polscy autorzy potrafią wplatać wątki historyczne w współczesną fabułę. Pamiętam szczególnie żywą debatę na temat tego, czy Chmielewska bardziej koncentruje się na kryminale, czy na portrecie społecznym – i “Najstarsza prawnuczka” zdaje się potwierdzać, że te elementy są u niej nierozerwalnie splecione.

Analizując głębiej warstwę literacką, warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów. Po pierwsze, saga rodzinna – Chmielewska mistrzowsko buduje relacje między pokoleniami, pokazując, jak przeszłość wpływa na teraźniejszość. Po drugie, wątek kryminalny – choć nie tak skomplikowany jak u Christie, to jednak wystarczająco intrygujący, by utrzymać uwagę słuchacza. Po trzecie, charakterystyczny humor i autoironia, które są znakiem rozpoznawczym autorki. Niestety, to właśnie w interpretacji tego ostatniego elementu, moim zdaniem, lektorka zawodzi najbardziej.

Głos Aleksandry Justy jest przyjemny, ale rzeczywiście momentami zbyt monotonny jak na tak pełną życia prozę Chmielewskiej. Szczególnie brakowało mi różnicowania postaci – w książce pełnej ekscentrycznych bohaterów, wszyscy zdawali się mówić podobnym tonem. To duży kontrast w porównaniu z innymi audiobookami autorki, gdzie lektorzy lepiej oddawali jej styl. Pamiętam, jak podczas badań nad recepcją audiobooków często dyskutowaliśmy, że interpretacja może albo podkreślić, albo zniszczyć specyficzny klimat dzieła – i tutaj mamy niestety więcej z tego drugiego.

Porównując “Najstarszą prawnuczkę” z innymi utworami Chmielewskiej, widzimy charakterystyczne dla niej motywy: silną kobiecą protagonistkę (tym razem wyemancypowaną właścicielkę dworku), absurdalne sytuacje i lekkość narracji. Jednak w kontekście współczesnej literatury kryminalnej, książka wydaje się już nieco archaiczna – bardziej jak miłe wspomnienie minionej epoki niż świeże spojrzenie na gatunek.

Dla kogo będzie to dobre słuchowisko? Z pewnością dla wielbicieli Chmielewskiej, którzy chcą poznać kolejne jej dzieło. Dla osób szukających lekkiej rozrywki z elementami kryminału i humoru. Ale jeśli ktoś szuka nowoczesnego, dynamicznego thrillera lub perfekcyjnej interpretacji lektorskiej – może się rozczarować.

Podsumowując, jako literaturoznawca doceniam kunszt pisarski Chmielewskiej i jej umiejętność tworzenia wciągających historii. Jako słuchacz – żałuję, że producenci audiobooka nie zadbali o lepszą interpretację, która oddałaby pełnię charakteru tej prozy. Mimo wszystko, warto dać szansę “Najstarszej prawnuczce”, choćby po to, by przypomnieć sobie, dlaczego Chmielewska przez lata cieszyła się taką popularnością wśród polskich czytelników.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak