Niemka – Wojciech Dutka audiobook – Wciągająca opowieść o wojnie, miłości i tożsamości

Opis

Drodzy miłośnicy literatury i historii,

Kiedy po raz pierwszy sięgnąłem po audiobook “Niemka” autorstwa Wojciecha Dutki, narrated przez Joannę Domańską, nie spodziewałem się, że ta opowieść tak głęboko mnie poruszy. Jako badacz literatury polskiej, od lat zgłębiam teksty, które splatają historię z fikcją, a jednak “Niemka” wyróżnia się na tle innych – zarówno dzięki swojej tematyce, jak i mistrzowskiemu wykonaniu audio. Wydana 22 maja 2024 roku przez Storybox, ta wojenna powieść historyczna z elementami obyczajowymi trwa niemal 11 godzin, a każda minuta tej słuchowej podróży jest warta uwagi. Od pierwszych chwil słuchania uderzyła mnie autentyczność tej historii – zarówno w warstwie narracyjnej, jak i emocjonalnej.

Tematyka podwójnej tożsamości, która jest sercem “Niemki”, od razu przywołała moje osobiste wspomnienia. Pamiętam, jak podczas jednego z moich wykładów o literaturze polskiej prosiłem studentów, by porównali fikcyjne losy bohaterów z realiami historycznymi. Dyskusje o tym, jak historia kształtuje ludzkie wybory, zawsze były dla mnie fascynujące – i oto nagle, w “Niemce”, znalazłem bohaterkę, która te rozważania ucieleśnia. Magdalena Pohl, dziedziczka fortuny łódzkiego fabrykanta niemieckiego pochodzenia, to postać rozdarta między swoją polską a niemiecką naturą. Jej życie – pełne młodzieńczej beztroski w 1938 roku, przerwanej wybuchem II wojny światowej – stało się dla mnie lustrem, w którym odbijały się dylematy moralne i emocjonalne, o jakich często dyskutuję w moich analizach.

Od strony literackiej, “Niemka” to tekst, który zasługuje na uwagę nie tylko ze względu na fabułę, ale i na sposób, w jaki Dutka buduje napięcie. Historia Magdy, która z jednej strony współpracuje z okupacyjnymi władzami niemieckimi, a z drugiej działa w polskim podziemiu, jest pełna suspensu. Autor, znany z takich bestsellerów jak “Czerń i purpura” czy “Amerykanka”, po raz kolejny udowadnia, że potrafi pisać o wojnie w sposób, który wciąga jak najlepsza sensacja, a jednocześnie zmusza do refleksji. Analizując głębiej, można dostrzec, że “Niemka” stawia pytanie fundamentalne dla literatury XX wieku: czy można nosić w sobie dwie tożsamości narodowe i pozostać wiernym sobie? To zagadnienie, które od lat przewija się w moich badaniach nad literaturą polską i wschodnioeuropejską, a Dutka podaje je w formie przystępnej, ale niebanalnej.

Przechodząc do warstwy audio, nie sposób nie pochwalić Joanny Domańskiej, której głos nadaje tej historii wyjątkowej głębi. Jej narracja jest precyzyjna, a zarazem pełna emocji – potrafi oddać zarówno młodzieńczą lekkość Magdy, jak i jej późniejszy ciężar wyborów. Jako ktoś, kto ceni audiobooki za ich zdolność do ożywiania tekstu, mogę powiedzieć, że Domańska jest tu perfekcjonistką. Słychać to w sposobie, w jaki moduluje ton, budując napięcie w kluczowych momentach, czy w tym, jak subtelnie różnicuje głosy postaci – od zadziornego Poldka po melancholijnego Stefana. Jakość dźwięku jest bez zarzutu, co sprawia, że słuchanie staje się prawdziwą przyjemnością. Dla tych, którzy szukają darmowego audiobooka, dodam, że choć “Niemka” nie jest dostępna za darmo, jej wartość w pełni uzasadnia wydatek – to inwestycja w niezapomniane doświadczenie słuchowe.

Nie oznacza to jednak, że książka jest pozbawiona wad. Niektórzy słuchacze, jak zauważyłem w opiniach, krytykują język za zbyt współczesny ton, który momentami nie współgra z realiami lat 30. i 40. Przyznam, że i mnie kilka sformułowań zaskoczyło – w kontekście historycznym można by oczekiwać większej stylizacji. Z drugiej strony, ten zabieg może być celowy, mający na celu przybliżenie historii młodszym odbiorcom. Jako badacz literatury dostrzegam tu pewną sprzeczność, ale nie mogę odmówić Dutce umiejętności wciągania czytelnika – czy raczej słuchacza – w wir wydarzeń.

Porównując “Niemkę” do innych dzieł literatury wojennej, nie sposób nie pomyśleć o “Kamieniach na szaniec” Aleksandra Kamińskiego czy nawet o prozie Hanny Krall. Jednak tam, gdzie Kamiński skupia się na heroizmie, a Krall na surowej prawdzie Holocaustu, Dutka oferuje coś innego – spojrzenie na wojnę przez pryzmat rozdarcia tożsamościowego. To temat rzadziej eksplorowany, a przez to cenny. W kontekście jego wcześniejszych powieści, jak “Czerń i purpura”, widać ewolucję stylu – “Niemka” jest bardziej introspektywna, mniej epicka, ale równie przejmująca.

Komu poleciłbym ten audiobook? Przede wszystkim miłośnikom literatury obyczajowej z historycznym tłem, którzy cenią sobie wciągające historie z nutą refleksji. To także pozycja dla tych, którzy lubią słuchać o silnych charakterach – Magda Pohl to kobieta, która stawia opór nie tylko wrogom zewnętrznym, ale i własnym wątpliwościom. Jeśli ktoś szuka emocjonującego, a zarazem smutnego obrazu wojennej Polski, “Niemka” z pewnością spełni oczekiwania. Dla mnie, jako badacza, audiobook ten stał się nie tylko przyjemnością, ale i inspiracją do dalszych analiz – zwłaszcza w kontekście niemieckich obywateli II Rzeczypospolitej, których losy wciąż pozostają niedostatecznie opisane w polskiej literaturze.

Na koniec chciałbym wrócić do osobistego wątku. Podczas moich badań nad literaturą współczesną nieraz zachwycałem się tym, jak autorzy potrafią wpleść historię w fikcję, tworząc opowieści, które są zarówno uniwersalne, jak i głęboko osadzone w realiach. “Niemka” to właśnie taki przypadek – książka, która porusza, uczy i zostaje w pamięci. Słuchając jej, przypominałem sobie własne dyskusje ze studentami o tym, jak literatura może być pomostem między przeszłością a teraźniejszością. I choć nie zawsze zgadzam się z wyborami językowymi Dutki, nie mogę odmówić mu talentu do snucia historii, które trafiają prosto w serce.

Z literackim ukłonem i zaproszeniem do refleksji,
Adam Nowak