Niewygodna – Patrycja Volny audiobook – Przełamując ciszę o przemocy

Opis

Drodzy miłośnicy literatury, które poruszają najgłębsze struny duszy,

Gdy po raz pierwszy sięgnęłam po audiobook „Niewygodna” Patrycji Volny, córki Jacka Kaczmarskiego, nie spodziewałam się, że ta opowieść wciągnie mnie tak głęboko. Już sam tytuł – „Niewygodna” – zapowiadał, że autorka nie zamierza iść na łatwiznę, że podejmie temat trudny, bolesny, może nawet kontrowersyjny. I rzeczywiście, ta autobiograficzna historia to nie tylko opowieść o dorastaniu w cieniu słynnego ojca, ale przede wszystkim o przemocy, uzależnieniu i walce o własną tożsamość.

Patrycja Volny zdecydowała się na krok odważny – opowiedzieć światu o tym, co działo się za zamkniętymi drzwiami jej domu rodzinnego. O ojcu, który był ikoną polskiej piosenki, ale w życiu prywatnym okazywał się tyranem, uzależnionym od alkoholu. O matce, która nie potrafiła lub nie chciała przerwać tego błędnego koła. I wreszcie o sobie – dziewczynce, a potem kobiecie, która przez lata nosiła w sobie ból, poczucie winy i niezrozumienie.

Słuchając tej opowieści, nie mogłam oprzeć się wrażeniu, że znam tę historię. Nie osobiście, oczywiście, ale z wielu innych książek, reportaży, a nawet rozmów z przyjaciółmi. Bo „Niewygodna” to niestety opowieść uniwersalna, która mogłaby być udziałem wielu osób wychowanych w dysfunkcyjnych rodzinach. Volny pokazuje mechanizmy przemocy – jak ofiara zaczyna wierzyć, że zasługuje na złe traktowanie, jak usprawiedliwia oprawcę, jak trudno jest przerwać ten schemat.

Ale „Niewygodna” to nie tylko opowieść o cierpieniu. To także historia wyzwolenia. Volny opisuje swoją drogę do uzdrowienia – terapię, próby zrozumienia przeszłości, budowanie relacji na nowych zasadach. To, co szczególnie mnie poruszyło, to jej szczerość – autorka nie kreuje się na bohaterkę, nie ukrywa swoich błędów, słabości. Przyznaje, że sama powielała schematy wyniesione z domu, że wchodziła w toksyczne związki. Ta autentyczność sprawia, że jej historia staje się jeszcze bardziej przejmująca.

Ogromną zaletą tego audiobooka jest interpretacja Aleksandry Popławskiej. Aktorka czyta tę trudną historię z ogromną wrażliwością, ale bez zbędnego patosu. Jej głos potrafi być delikatny, gdy opowiada o dziecięcych traumach, ale też twardy, gdy Volny opisuje momenty buntu. Popławska świetnie oddaje emocje autorki – słychać w jej głosie ból, gniew, ale też nadzieję. To jedna z tych interpretacji, które nie tylko nie przeszkadzają w odbiorze tekstu, ale wręcz go wzbogacają.

„Niewygodna” to książka, która wywołuje silne emocje. Słuchając jej, czułam złość na ojca Volny, współczucie dla niej samej, ale też podziw dla jej odwagi. Bo napisanie takiej książki to akt wielkiej odwagi – szczególnie w Polsce, gdzie o zmarłych (zwłaszcza tych znanych) mówi się raczej dobrze. Volny łamie to tabu, pokazując, że prawda jest ważniejsza od mitów.

Nie jest to jednak książka doskonała. Niektórym może przeszkadzać jej chaotyczna struktura – Volny skacze między różnymi okresami swojego życia, co czasami utrudnia śledzenie chronologii wydarzeń. Momentami miałam też wrażenie, że autorka zbyt szybko przechodzi nad niektórymi wątkami, które zasługiwały na głębsze rozwinięcie. Ale może to właśnie jest siłą tej opowieści – jej niedoskonałość, brak wygładzania, autentyczność.

Porównując „Niewygodną” do innych podobnych książek – jak „Biała gorączka” Jacka Hugo-Badera czy „Tata Kazika” Doroty Sumińskiej – widać, że Volny nie skupia się tylko na opisie patologii, ale przede wszystkim na procesie wychodzenia z traumy. To nie jest książka, która tylko epatuje cierpieniem – to opowieść o nadziei, o tym, że nawet z najgorszych doświadczeń można się podnieść.

Komu poleciłabym ten audiobook? Z pewnością osobom, które same doświadczyły przemocy w rodzinie – może znajdą w tej historii pocieszenie, zrozumienie, a może i siłę do zmiany. Ale też wszystkim, którzy chcą lepiej zrozumieć mechanizmy przemocy, którzy wierzą, że prawda – nawet niewygodna – jest ważniejsza niż mity. To trudna lektura, ale ważna. I choć momentami bolesna, to jednak dająca nadzieję.

Dla mnie osobiście „Niewygodna” była nie tylko literackim doświadczeniem, ale też pewnym rodzajem terapii. Przypomniała mi rozmowy, które prowadziłam z przyjaciółmi, ich opowieści o trudnych rodzinach. I uświadomiła mi, jak wiele takich historii wciąż pozostaje niewypowiedzianych. Dlatego cieszę się, że Patrycja Volny zdecydowała się przerwać to milczenie.

Z literackim pozdrowieniem,
Zofia Kowalska