Oczy szeroko otwarte. Polska strategia na czas wojny światowej – Jacek Bartosiak audiobook – Przemyśl przyszłość, zanim ona Cię zaskoczy

Opis

Drodzy miłośnicy słowa mówionego i niepokornych myśli geopolitycznych,

Kiedy po raz pierwszy usłyszałam o audiobooku “Oczy szeroko otwarte. Polska strategia na czas wojny światowej” Jacka Bartosiaka, w wykonaniu Antoniego Pawlickiego, poczułam dreszcz ekscytacji, ale i pewną dozę sceptycyzmu. Geopolityka pod strzechy? Strategia dla Polski w obliczu globalnych konfliktów? To brzmi jak temat, który może albo porwać, albo utopić się w gąszczu akademickich dywagacji. A jednak, po ponad ośmiu godzinach słuchania, mogę powiedzieć jedno: to nie jest zwykły audiobook. To doświadczenie, które otwiera oczy – dosłownie i w przenośni – na to, co dzieje się wokół nas, i zmusza do zadania sobie pytania: czy naprawdę jesteśmy gotowi na to, co nadchodzi?

Już od pierwszych minut uderza rozmach, z jakim Bartosiak podchodzi do tematu. Nie jest to sucha analiza politologiczna, jakich wiele na półkach księgarń. Autor, znany ze swojej pasji do geopolityki i umiejętności tłumaczenia skomplikowanych procesów w przystępny sposób, snuje opowieść o świecie na krawędzi. Wojna systemowa między mocarstwami, eskalacja konfliktu Chin i USA, agresywna Rosja, chwiejna Unia Europejska – to wszystko brzmi jak scenariusz filmu sensacyjnego, a jednak jest naszą rzeczywistością. Bartosiak nie tylko diagnozuje, ale proponuje konkretne strategie dla Polski. I tu właśnie tkwi siła tej książki: w wierze, że nie musimy być jedynie pionkiem na szachownicy wielkich graczy, że możemy – i powinniśmy – wziąć sprawy w swoje ręce.

Słuchając tego audiobooka, nie mogłam oprzeć się osobistym wspomnieniom. Pamiętam, jak kiedyś, podczas rozmowy z jednym z polskich pisarzy współczesnych na festiwalu literackim w Krakowie, dyskutowaliśmy o tym, jak literatura faktu może wpływać na świadomość społeczną. Tamten autor przekonywał, że Polacy zbyt często uciekają w fikcję, by zapomnieć o trudnej historii i geopolitycznym położeniu. Bartosiak zdaje się odpowiadać na to wyzwanie – jego “Oczy szeroko otwarte” to nie ucieczka, ale wezwanie do działania. Wracają mi też obrazy z dzieciństwa spędzonego na Podkarpaciu, gdzie opowieści o wojnach i granicach były codziennością. Słuchając o przesmyku suwalskim czy dualizmie na Łabie, czułam, jakby te abstrakcyjne terminy nagle nabierały kształtów z moich własnych wspomnień.

Analiza treści jest tu wielowarstwowa. Bartosiak z precyzją chirurga rozkłada na czynniki pierwsze globalne trendy, ale robi to z polotem, który sprawia, że słuchacz nie czuje się przytłoczony. Co najbardziej prawdopodobne w konflikcie chińsko-amerykańskim? Jak Polska może rozwiązać swoją „kwadraturę koła” – czyli odwieczny problem położenia między Rosją a Niemcami? Autor nie boi się stawiać trudnych pytań i proponować odpowiedzi, które mogą budzić kontrowersje. Jego wizja „nowego średniowiecza” – świata pełnego rywalizacji, bez złudzeń o wiecznym pokoju – jest zarówno przerażająca, jak i inspirująca. Widać tu jego erudycję, ale też umiejętność mówienia językiem zwykłego człowieka. To właśnie czyni tę książkę wyjątkową: łączy akademicką głębię z narracją, która wciąga jak dobra powieść.

A co z samym audiobookiem? Antoni Pawlicki jako narrator to strzał w dziesiątkę. Jego głos – ciepły, ale stanowczy, z nutą emocji w kluczowych momentach – idealnie oddaje ton książki. Słychać, że rozumie wagę słów Bartosiaka, że nie jest to dla niego zwykła praca lektorska. W momentach, gdy autor opisuje potencjalne scenariusze konfliktów, Pawlicki potrafi nadać im dramatyzmu, który sprawia, że słuchacz wstrzymuje oddech. Jedyny zgrzyt? Kwestia „sowy Minerwy” – czy to przejęzyczenie narratora, czy celowy zabieg autora, by wywołać dyskusję? Nie wiem, ale uśmiechnęłam się, słysząc ten drobny lapsus, bo przypomniał mi, jak ludzkie są nawet największe umysły.

Nie oznacza to, że audiobook jest bez wad. Momentami Bartosiak wydaje się zbyt optymistyczny w swojej wierze w polską klasę polityczną – czy naprawdę stać nas na „nowy kontrakt społeczny”, o którym mówi? Z drugiej strony, może właśnie takiego optymizmu nam trzeba, by ruszyć z miejsca. Dla niektórych słuchaczy książka może być też zbyt gęsta – terminy jak „rimland” czy „drabina eskalacyjna” wymagają skupienia, a bez podstawowej wiedzy geopolitycznej można się zgubić. Ale to drobiazgi w obliczu tego, co oferuje całość.

Porównując “Oczy szeroko otwarte” do innych dzieł literatury faktu, przychodzi mi na myśl “Koniec historii” Fukuyamy – tyle że Bartosiak odwraca tę tezę do góry nogami. Tam, gdzie Fukuyama widział triumf liberalnej demokracji, Bartosiak widzi chaos i walkę o przetrwanie. To także echo prac Normana Daviesa, choć bardziej praktyczne i osadzone w teraźniejszości. W polskim kontekście trudno nie pomyśleć o publicystyce Ziemkiewicza, ale Bartosiak unika ideologicznych zacietrzewień, stawiając na chłodną analizę.

Komu poleciłabym ten audiobook? Wszystkim, którzy chcą zrozumieć, dlaczego świat wygląda tak, jak wygląda, i co Polska może z tym zrobić. To nie jest lekka słuchanka na wieczór – to pozycja, która zmusza do myślenia, a może nawet do działania. Fani geopolityki będą zachwyceni, ale i zwykli słuchacze, szukający w audiobookach czegoś więcej niż rozrywki, znajdą tu coś dla siebie. Jakość audio jest znakomita, a osiem godzin mija zaskakująco szybko – to zasługa zarówno autora, jak i narratora.

Słuchając ostatnich rozdziałów, zaczęłam się zastanawiać nad tym, co ja sama mogę zrobić, by Polska nie była „mądra po szkodzie”. Może to naiwne, ale takie refleksje to dowód na siłę tej książki. Bartosiak i Pawlicki stworzyli coś, co nie tylko informuje, ale i porusza. To audiobook, który zostaje z nami na długo po wybrzmieniu ostatniego słowa.

Z literackim ukłonem i nadzieją na mądrą przyszłość,
Zofia Kowalska