Odbiorę Ci wszystko – Ruth Lillegraven audiobook – Mroczna zemsta czy sprawiedliwość?

Opis

Drodzy miłośnicy literatury, którzy z równą pasją zanurzają się w słowa pisane i mówione,

Z ogromną przyjemnością dzielę się z Wami moimi refleksjami na temat audiobooka „Odbiorę Ci wszystko” autorstwa Ruth Lillegraven, norweskiej pisarki, której thriller psychologiczny z serii „Deep Fjord” poruszył mnie zarówno intelektualnie, jak i emocjonalnie. Książka, wydana przez Storyside w 2019 roku i mistrzowsko zinterpretowana przez Andrzeja Ferenca, to ponad dziesięć godzin podróży w mroczne zakamarki ludzkiej psychiki. Jako krytyczka literacka, od lat zgłębiająca współczesne narracje, nie mogłam przejść obojętnie obok tego dzieła, które łączy w sobie skandynawską surowość z uniwersalnymi pytaniami o moralność i sprawiedliwość.

Pierwsze wrażenie z odsłuchu tego audiobooka było jak wejście w zimny, norweski fiord – chłód narracji, jej surowość i głębia natychmiast mnie otoczyły. Historia Clary, ambitnej urzędniczki Ministerstwa Sprawiedliwości, która specjalizuje się w ochronie dzieci będących ofiarami przemocy domowej, jest zarówno przejmująca, jak i niepokojąca. Już na samym początku słuchacz zostaje wciągnięty w wir wydarzeń: śmierć pobitego czterolatka w szpitalu, gdzie pracuje mąż Clary, a następnie morderstwo ojca chłopca. Te dramatyczne wydarzenia stają się punktem wyjścia do pytań, które Ruth Lillegraven stawia z chirurgiczną precyzją: czy można usprawiedliwić zło, jeśli jest odpowiedzią na inne zło? Gdzie leży granica między ofiarą a oprawcą? To dylematy, które nie dają spokoju, a słuchanie tej historii w formie audiobooka potęguje uczucie niepokoju, jakby ktoś szeptał nam te pytania prosto do ucha.

Nie sposób nie odnieść tej opowieści do własnych doświadczeń i refleksji. Pamiętam, jak podczas pisania artykułu o współczesnej literaturze polskiej, analizowałam techniki narracyjne, które odsłaniają wielowarstwowość ludzkich emocji. W „Odbiorę Ci wszystko” odnalazłam podobną głębię – sposób, w jaki Lillegraven buduje postać Clary, przypomina mi o metodzie strumienia świadomości, którą tak cenię w literaturze. Jej wewnętrzne konflikty, walka z demonami przeszłości i próba zachowania kontroli nad życiem są niemal namacalne. To doświadczenie słuchania (tzw. „audiobook experience”) pozwoliło mi zanurzyć się w jej świat jeszcze głębiej, niż mogłabym to zrobić, czytając tradycyjną książkę. Głos narratora, o czym opowiem za chwilę, dodatkowo wzmacnia tę intymność.

Analizując treść, nie można pominąć kluczowych tematów, które czynią ten thriller psychologiczny tak wyjątkowym. Lillegraven porusza problem przemocy domowej i ochrony dzieci, ukazując, jak często system prawny zawodzi najbardziej bezbronnych. Jako krytyczka literacka z zainteresowaniem feministycznym, dostrzegam w tej historii także próbę zmierzenia się z pytaniem o sprawiedliwość w świecie, który wciąż bagatelizuje cierpienie kobiet i dzieci. Clara, choć pozornie silna i niezależna, zmaga się z ciężarem odpowiedzialności – zarówno zawodowej, jak i osobistej. W tym kontekście thriller skandynawski, do którego należy „Odbiorę Ci wszystko”, staje się czymś więcej niż tylko gatunkową rozrywką – to lustro, w którym odbijają się nasze własne dylematy moralne. Nic tu nie jest czarno-białe, a zło nie jest absolutne, co czyni tę opowieść tak prowokującą.

Przejdźmy teraz do warstwy dźwiękowej, bo przecież „listening experience” w przypadku audiobooków jest równie ważne, co treść. Andrzej Ferenc, narrator tej historii, wykonał pracę godną najwyższych pochwał. Jego głos, głęboki i pełen niuansów, doskonale oddaje mroczny klimat skandynawskiego thrillera. W scenach pełnych napięcia potrafi zbudować atmosferę grozy, a w momentach introspekcji Clary – delikatność i kruchość. Jako osoba, która od lat analizuje interpretacje tekstów, mogę powiedzieć, że Ferenc nie tylko czyta, ale wręcz opowiada, wciągając słuchacza w świat powieści. Jakość dźwięku jest bez zarzutu, co w przypadku audiobooków o długości ponad 10 godzin jest kluczowe – nie ma tu miejsca na zmęczenie czy rozproszenie. Co ciekawe, choć nie jest to darmowy audiobook (tzw. „audiobook free”), uważam, że każda złotówka wydana na tę produkcję jest tego warta. Dla tych, którzy szukają darmowych alternatyw („free audiobook”), warto śledzić promocje na platformach takich jak Storytel, gdzie często można natrafić na takie perełki w ramach subskrypcji.

Oczywiście, jak każda krytyczka, staram się patrzeć na dzieło z różnych perspektyw, dostrzegając zarówno jego mocne strony, jak i ograniczenia. „Odbiorę Ci wszystko” jest audiobookiem, który z pewnością nie trafi do każdego. Niektórzy słuchacze, jak wynika z opinii na Storytel (ocena 4.2 na podstawie niemal 2000 głosów), uważają historię za nudną lub mylącą. I choć rozumiem, że tempo narracji może wydawać się zbyt powolne dla fanów bardziej dynamicznych thrillerów, dla mnie właśnie ta powolność jest atutem – pozwala na dogłębne zrozumienie motywacji bohaterów. Z drugiej strony, zgadzam się z opiniami, które chwalą książkę za jej wciągający i prowokujący charakter. To dzieło, które zmusza do myślenia, a przecież o to właśnie chodzi w literaturze – by poruszać, a nie tylko bawić.

Porównując „Odbiorę Ci wszystko” do innych skandynawskich thrillerów, nie sposób nie pomyśleć o twórczości Jo Nesbø, którego mroczne, psychologiczne portrety bohaterów mają podobny wydźwięk. Jednak Lillegraven wnosi do gatunku coś własnego – być może jest to jej poetyckie zaplecze, które nadaje prozie subtelności, rzadko spotykanej w thrillerach. Myślę także o „Dziewczynie z pociągu” Pauli Hawkins, gdzie podobnie jak tu, niepewność co do wiarygodności narratora buduje napięcie. W polskim kontekście przypomina mi to niektóre dzieła Zygmunta Miłoszewskiego, który również potrafi splatać osobiste dramaty z szerszym tłem społecznym.

Komu poleciłabym ten audiobook? Z pewnością miłośnikom thrillerów psychologicznych, którzy nie boją się trudnych tematów i lubią, gdy historia zostawia więcej pytań niż odpowiedzi. To także doskonały wybór dla tych, którzy cenią skandynawską literaturę kryminalną i szukają czegoś, co wykracza poza schematy. Jeśli lubicie historie o moralnych szarościach, o walce dobra ze złem w nas samych, to „Odbiorę Ci wszystko” jest dla Was. Myślę, że szczególnie osoby zainteresowane problematyką społeczną – przemocą domową, ochroną dzieci czy granicami sprawiedliwości – odnajdą w tej książce wiele do przemyślenia.

Na koniec chciałabym podzielić się osobistą refleksją. Słuchanie tego audiobooka przypomniało mi o rozmowie, którą kiedyś przeprowadziłam z jednym z polskich pisarzy na temat roli literatury w ukazywaniu konfliktów wewnętrznych współczesnego człowieka. Tamta dyskusja uświadomiła mi, jak bardzo powieści mogą być zwierciadłem naszych czasów. „Odbiorę Ci wszystko” jest właśnie takim zwierciadłem – odbija nasze lęki, nasze dylematy, ale też nasze pragnienie sprawiedliwości. Dla mnie, jako krytyczki i pasjonatki literatury, było to doświadczenie niezwykle inspirujące, które na długo pozostanie w mojej pamięci.

Z literacką pasją i zaproszeniem do wspólnego odkrywania kolejnych opowieści, Zofia Kowalska