Ona – Adrian Bednarek audiobook – Mroczna obsesja, która spala wszystko

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury Mrocznych Zakamarków Psychiki,

Gdy po raz pierwszy zetknąłem się z audiobookiem „Ona” Adriana Bednarka, moje doświadczenie badacza literatury stanęło w kontrze do osobistych odczuć słuchacza. Ta dwugodzinna sesja słuchania w zaciszu mojego gabinetu, wypełnionego półkami z dziełami Gombrowicza i Lema, stała się dla mnie fascynującym studium przypadku współczesnej polskiej prozy psychologicznej.

Bednarek, znany z tworzenia skomplikowanych czarnych charakterów, tym razem przedstawia nam narratora-psychopatę, którego obsesja na punkcie Alicji sięga granic patologii. Słuchając głosu Filipa Kosiora, który mistrzowsko oddaje narastające napięcie, przypomniałem sobie swoje badania nad motywem obsesji w literaturze europejskiej – od „Lolity” Nabokova po „Zimne ognie” Kosińskiego. Jednak „Ona” idzie o krok dalej, łącząc thriller psychologiczny z wyraźnymi elementami erotyki.

Jako wykładowca akademicki często analizuję z studentami przejawy literackiego ekshibicjonizmu. „Ona” stanowi interesujący przypadek, gdzie ekshibicjonizm emocjonalny narratora splata się z dosłownością scen erotycznych. Filip Kosior, którego głos kojarzę z innych znakomitych interpretacji, tym razem musiał zmierzyć się z wyjątkowo trudnym zadaniem – oddać narastające szaleństwo bohatera, nie popadając przy tym w karykaturę. I trzeba przyznać, że radzi sobie znakomicie, szczególnie w momentach, gdy narracja staje się coraz bardziej napięta.

Z punktu widzenia badacza literatury, najbardziej intrygująca wydaje mi się konstrukcja narratora. Bednarek, laureat Złotego Kościeja, tworzy postać, która balansuje na granicy patologii i fascynacji. Słuchając, miałem wrażenie, że autor prowadzi swoisty eksperyment literacki – jak daleko można posunąć się w przedstawianiu psychopatycznej miłości, nie tracąc przy tym czytelnika? Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna, o czym świadczą skrajnie różne recenzje.

Pamiętam, jak podczas jednego z moich seminariów dyskutowaliśmy o granicach literackiej reprezentacji obsesji. „Ona” zdaje się testować te granice w sposób niemalże prowokacyjny. Sceny erotyczne, które wielu słuchaczom wydały się przytłaczające, w mojej interpretacji stanowią integralną część portretu psychologicznego narratora – jego sposób postrzegania świata i relacji międzyludzkich.

Technicznie rzecz biorąc, produkcja audiobooka stoi na wysokim poziomie. Amare zadbało o czystość dźwięku i odpowiednie tempo narracji. Kosior, znany z doskonałego wyczucia rytmu prozy, tym razem musiał odnaleźć się w specyficznej konwencji, gdzie napięcie psychologiczne miesza się z fizycznością. Jego interpretacja przypomina mi nieco prace nad monologami wewnętrznymi w dramatach Mrożka – ta sama precyzja w oddawaniu stanów granicznych.

Porównując „Ona” do wcześniejszych dzieł Bednarka, takich jak nagrodzony „Zapomniany”, widzimy wyraźne odejście od konwencjonalnego thrillera ku bardziej eksperymentalnej formie. To ryzykowny ruch, który – jak pokazują recenzje – nie wszystkim się spodobał. Jednak z perspektywy badacza literatury warto docenić odwagę autora w eksplorowaniu nowych obszarów gatunkowych.

Dla kogo jest ten audiobook? Z pewnością nie dla osób szukających tradycyjnego thrillera psychologicznego. To raczej propozycja dla tych, którzy chcą zmierzyć się z trudnym, kontrowersyjnym portretem psychologicznym, gdzie granice między miłością a obsesją zostają zatarte. Jeśli ktoś szuka czegoś na kształt polskiej odpowiedzi na „Zaginioną dziewczynę” z wyraźnym akcentem erotycznym, „Ona” może być interesującym doświadczeniem.

Słuchając ostatnich rozdziałów, zastanawiałem się, na ile ta powieść wpisuje się w szerszy trend współczesnej literatury, eksplorującej mroczne strony ludzkiej psychiki. Być może za kilka lat, gdy będę prowadził wykład o przemianach współczesnego thrillera, „Ona” Bednarka stanie się jednym z przykładów tego, jak daleko może posunąć się literatura w badaniu patologicznych związków.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak