Operacja wieczność – Bohdan Petecki audiobook – Czy ludzkość zasługuje na nieśmiertelność?

Opis

Drodzy miłośnicy literatury i dźwiękowych opowieści,

Z ogromną przyjemnością siadam dziś, by podzielić się z Wami moimi wrażeniami z odsłuchania audiobooka “Operacja wieczność” autorstwa Bohdana Peteckiego, w interpretacji Krzysztofa Baranowskiego. Jako krytyczka literacka, od lat zanurzona w świat polskiej literatury współczesnej i fantastyki, z niecierpliwością czekałam na tę premierę od Estymatora. Data wydania – 14 marca 2025 roku – wydawała się odległa, ale gdy tylko audiobook trafił w moje ręce, a raczej w moje uszy, wiedziałam, że czeka mnie podróż nie tylko w przyszłość wyobrażoną przez autora, lecz także w głąb refleksji nad naturą człowieczeństwa.

Pierwsze wrażenie z “Operacji wieczność” jest jak wejście w chłodny, sterylny świat technologii, który kontrastuje z ciepłem ludzkich dylematów. Powieść, osadzona w gatunku science fiction, opowiada o kosmonaucie Danie, który po trzech latach misji na księżycu Europa wraca na Ziemię – Ziemię odmienioną, opętaną ideą nieśmiertelności poprzez tzw. aktualizację zapisu świadomości. Bohater staje wobec wyboru: poddać się „operacji wieczność” czy zachować prawo do decydowania o własnym losie. Już od pierwszych minut słuchania wyczuwa się, że Bohdan Petecki, ceniony polski pisarz science fiction, nie tylko snuje futurystyczną wizję, ale stawia pytania głęboko humanistyczne, które rezonują z nami tu i teraz.

Osobiście, temat nieśmiertelności i transhumanizmu poruszył we mnie strunę wspomnień. Pamiętam, jak podczas jednej z dyskusji literackich, które prowadziłam kilka lat temu, rozmawialiśmy z pewnym znanym polskim autorem o tym, jak współczesna literatura odzwierciedla nasze lęki przed utratą człowieczeństwa. Tamta rozmowa, pełna pasji i filozoficznych rozważań, uświadomiła mi, jak bardzo literatura science fiction jest lustrem naszych wewnętrznych konfliktów. Słuchając “Operacji wieczność”, wróciłam myślami do tamtego wieczoru – Petecki zdaje się kontynuować tę debatę, pytając, czy wieczne życie jest błogosławieństwem, czy przekleństwem. W jego wizji społeczeństwo, które dąży do nieśmiertelności, traci coś fundamentalnego – wolność wyboru, a może nawet duszę.

Analizując treść powieści, nie sposób nie dostrzec, jak Petecki mistrzowsko balansuje między technologicznym chłodem a emocjonalną głębią. Centralny motyw, czyli dążenie do wiecznego życia, jest ukazany jako obsesja, która deformuje wartości humanistyczne. W klasycznej dla science fiction konfrontacji człowieka z maszyną, autor zdaje się mówić: „technologia może nas przedłużyć, ale czy nie odbierze nam tego, co czyni nas ludźmi?”. W tym kontekście przypomina mi się twórczość Stanisława Lema, zwłaszcza jego refleksje nad granicami postępu w “Solaris”. Petecki, podobnie jak Lem, nie unika trudnych pytań o etyczne konsekwencje ingerencji w ludzką naturę. Jednak, co ciekawe, w “Operacji wieczność” akcent pada nie tyle na samą technologię, co na prawo jednostki do sprzeciwu – to właśnie sprzeciw Dana wobec „aktualizacji” jest sercem opowieści.

Nie można pominąć, jak audiobookowa odsłona tej historii wzmacnia jej odbiór. Doświadczenie słuchania (“audiobook experience”) “Operacji wieczność” jest jak podróż w kapsule czasu – głos Krzysztofa Baranowskiego prowadzi nas przez futurystyczny świat z pewnością i spokojem, które kontrastują z niepokojem treści. Baranowski, znany i ceniony lektor, nadaje powieści głębi, szczególnie w momentach introspekcji bohatera. Jego ton, czasem chłodny i zdystansowany, doskonale oddaje alienację Dana w świecie, który przestał być mu bliski. Jakość dźwięku jest bez zarzutu, co w przypadku audiobooków science fiction ma kluczowe znaczenie – każdy szczegół, od subtelnych pauz po zmianę intonacji, buduje atmosferę. Muszę przyznać, że to właśnie interpretacja lektora sprawiła, że niektóre sceny, zwłaszcza te dotyczące etycznych dylematów transhumanizmu, wybrzmiały z nową siłą. Dla tych, którzy szukają wyjątkowego “listening experience”, ten audiobook jest pozycją obowiązkową, choć szkoda, że nie jest dostępny jako “audiobook free” – chętnie poleciłabym go szerszemu gronu słuchaczy bez bariery cenowej.

Mimo licznych zalet, nie mogę pominąć pewnych ograniczeń, które zauważyłam podczas odsłuchu. Choć temat nieśmiertelności i konflikt między technologią a człowieczeństwem jest fascynujący, sama fabuła momentami traci tempo. Niektórzy recenzenci, jak zauważyłam w sieci, określają powieść jako „nudną”, i choć nie zgadzam się z tym w pełni, to przyznaję, że pewne fragmenty mogłyby być bardziej dynamiczne. Być może wynika to z faktu, że Petecki kładzie większy nacisk na refleksję niż na akcję, co dla fanów bardziej przygodowej fantastyki naukowej może być rozczarowaniem. Jednak dla mnie, jako krytyczki, te spokojniejsze momenty są okazją do zanurzenia się w filozoficznych rozważaniach autora – a to przecież esencja polskiej szkoły science fiction, która zawsze stawiała na intelektualną głębię.

Porównując “Operację wieczność” do innych dzieł gatunku, nie sposób nie dostrzec podobieństw do twórczości Philipa K. Dicka, zwłaszcza w kwestii ingerencji w ludzką naturę, jak w “Blade Runner”. Jednak Petecki wnosi do tej dyskusji polski pierwiastek – jego wizja przyszłości jest mniej cyniczna, a bardziej nostalgiczna, jakby tęsknił za światem, w którym technologia nie dominuje nad człowiekiem. W kontekście rodzimej literatury, widzę w tej powieści echo refleksji Lema, ale też unikalny głos samego Peteckiego, który w latach swojej twórczości często poruszał tematy etyczne związane z postępem technologicznym.

Komu poleciłabym ten audiobook? Przede wszystkim miłośnikom fantastyki naukowej, którzy cenią sobie intelektualne wyzwania i nie boją się trudnych pytań o przyszłość ludzkości. Jeśli fascynują Was tematy transhumanizmu, nieśmiertelności czy etycznych granic technologii, “Operacja wieczność” będzie dla Was prawdziwą ucztą. Również ci, którzy szukają wyjątkowego “audiobook experience”, docenią kunszt Krzysztofa Baranowskiego – jego głos jest jak przewodnik po nieznanym świecie, który jednocześnie uspokaja i niepokoi. Myślę, że to idealna pozycja na długie zimowe wieczory, gdy można zaszyć się pod kocem z kubkiem herbaty i zanurzyć w futurystycznej opowieści.

Na koniec chciałabym podzielić się osobistą refleksją. Słuchając tej powieści, nie mogłam oprzeć się wrażeniu, że Petecki mówi do nas z przeszłości o przyszłości, która jest coraz bliżej. Jego obawy o utratę człowieczeństwa w pogoni za nieśmiertelnością są dziś bardziej aktualne niż kiedykolwiek – wystarczy spojrzeć na współczesne debaty o sztucznej inteligencji czy biotechnologii. Jako krytyczka, często analizuję teksty pod kątem ich struktury i języka, ale tym razem to emocjonalny wydźwięk “Operacji wieczność” najbardziej mnie poruszył. W klasie lang języka, jak mawiałaby moja babcia, „słowa mają duszę” – i w tej powieści, mimo jej futurystycznego chłodu, tę duszę czuć. Dla mnie to dowód, że dobra literatura, nawet w formie audiobooka, zawsze znajdzie drogę do serca słuchacza.

Z literacką pasją i dźwiękową zadumą, Zofia Kowalska