Osada – Anna Olszewska audiobook – Mroczna tajemnica nad Zalewem Czorsztyńskim

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury i Poszukiwacze Dobrych Kryminałów,

Gdy po raz pierwszy sięgnąłem po audiobook “Osada” Anny Olszewskiej, nie spodziewałem się, że ta podróż przez mroczne tajemnice Czorsztyna tak mocno zagnieździ się w mojej pamięci. Jako badacz literatury, który spędził niezliczone godziny na analizowaniu polskich powieści kryminalnych, mam szczególną wrażliwość na dzieła, które umiejętnie splatają lokalny koloryt z uniwersalnymi tematami. “Osada” to pozycja, która – choć niepozbawiona wad – zasługuje na uwagę zarówno ze względu na klimat, jak i ambitną próbę stworzenia wielowarstwowej historii.

Zanim zagłębię się w analizę, pozwolę sobie na osobistą dygresję. Pamiętam, jak przed laty, podczas badań nad współczesną polską prozą kryminalną, odwiedziłem okolice Zalewu Czorsztyńskiego. To właśnie tam, w cieniu średniowiecznych zamków, po raz pierwszy zdałem sobie sprawę, jak bardzo krajobraz może stać się bohaterem powieści. Olszewska wydaje się podzielać to przekonanie, czyniąc z osady na półwyspie Stylchyn nie tylko tło, ale żywy organizm, który oddycha tajemnicą i pamięcią o tragicznych wydarzeniach sprzed dekady.

Fabularnie “Osada” proponuje nam klasyczny schemat kryminalny: morderstwo (śmierć Magdaleny Zachary), tajemnicze znalezisko (czaszki na strychu) i bohatera-nowicjusza (Igora Schutta), który musi zmierzyć się nie tylko z zagadką, ale i z własnymi demonami. To, co wyróżnia tę powieść na tle innych, to próba połączenia tradycyjnego kryminału z elementami powieści psychologicznej i obyczajowej. Niestety – i tu przechodzę do mankamentów – nie wszystkie te wątki są równie dobrze rozwinięte.

Z literackiego punktu widzenia najbardziej udane wydają się fragmenty poświęcone psychologii postaci, zwłaszcza gdy autorka eksploruje temat traumy po pożarze osady. W tych momentach proza Olszewskiej nabiera prawdziwej głębi, przypominając nieco najlepsze fragmenty “Dziewczyny z fotografii”. Niestety, wątki kryminalne często toną w nadmiarze pobocznych historii i postaci, co – sądząc po recenzjach – wielu słuchaczom utrudniło śledzenie fabuły. To częsty problem debiutantów w serii, którzy chcą powiedzieć zbyt wiele w jednym tomie.

Przechodząc do warstwy dźwiękowej – Filip Kosior jako lektor dokonał rzeczy niełatwej: jego głos idealnie współgra z mrocznym klimatem powieści. Szczególnie udane są fragmenty dialogowe, gdzie Kosior potrafi oddać zarówno nerwowość Schutta, jak i tajemniczość mieszkańców osady. Jego interpretacja przypomina mi nieco dokonania Ksawerego Jasieńskiego w audiobookach Remigiusza Mroza – ta sama dbałość o szczegół i umiejętność budowania napięcia samym głosem.

Porównując “Osadę” do innych polskich kryminałów, widzę wyraźne podobieństwa do wczesnych powieści Katarzyny Bondy – ta sama próba połączenia kryminału z powieścią obyczajową, choć z mniejszą dbałością o spójność fabularną. Z drugiej strony, brakuje tu precyzji konstrukcyjnej, którą zachwycają czytelników Zygmunt Miłoszewski czy Wojciech Chmielarz.

Dla kogo będzie to odpowiedni audiobook? Z pewnością dla tych, którzy w kryminale szukają nie tylko zagadki, ale i klimatu małej społeczności z jej tajemnicami. Dla słuchaczy ceniących dobrą interpretację. Raczej odradzałbym osobom, które w powieściach kryminalnych szukają przede wszystkim precyzyjnie skonstruowanej intrygi – tutaj może ich spotkać rozczarowanie.

Na koniec osobista refleksja: “Osada” to dzieło niedoskonałe, ale pełne literackich zalet, które każą mi wierzyć, że kolejne części serii mogą przynieść prawdziwe kryminalne perełki. Anna Olszewska ma niewątpliwy talent do tworzenia atmosfery i psychologicznych portretów – jeśli w następnych powieściach skupi się na dyscyplinie narracyjnej, możemy otrzymać coś naprawdę wyjątkowego.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak