Parabellum II – Remigiusz Mróz audiobook – Miłość i wojna wciągają jak wir historii

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury i Historii,

Gdy po raz pierwszy sięgnąłem po audiobook “Parabellum II” Remigiusza Mroza, czytany przez Łukasza Garlickiego, moje oczekiwania były podwójnie napięte. Z jednej strony, jako badacz literatury polskiej XX wieku, zawsze z ciekawością obserwuję, jak współcześni autorzy mierzą się z trudną materią II wojny światowej. Z drugiej – pamiętam jeszcze swoje wrażenia z lektury pierwszego tomu tej sagi, który zaskoczył mnie połączeniem precyzji historycznej z narracyjnym rozmachem.

Rozpoczynając słuchanie, od razu zauważyłem, że Mróz kontynuuje w drugiej części swój charakterystyczny styl – dynamiczny, pełen zwrotów akcji, ale jednocześnie głęboko osadzony w realiach epoki. Historia braci Staszka i Bronka, ich dramatycznych wyborów i miłości wystawionych na próbę przez wojenną zawieruchę, rozgrywa się na tle znakomicie odmalowanego krajobrazu Europy ogarniętej pożogą. Autor, znany głównie z thrillerów prawniczych, udowadnia, że równie sprawnie porusza się w konwencji powieści historycznej.

Z punktu widzenia badacza literatury szczególnie interesujące wydało mi się, jak Mróz konstruuje swoich bohaterów. Staszek i Maria, poszukujący bezpiecznej przystani na Zachodzie, to postaci, w których widać wyraźne echo tradycji polskiej prozy psychologicznej. Ich wewnętrzne rozterki, dylematy moralne i walka o przetrwanie przypominają mi nieco bohaterów Andrzejewskiego czy Nałkowskiej, choć oczywiście w zupełnie współczesnym wydaniu. Z kolei wątek Bronka, próbującego dotrzeć do ukochanej Anieli na Kresach, przywodzi na myśl najlepsze tradycje polskiej powieści romantycznej, tyle że osadzonej w brutalnych realiach wojny.

Niezwykle ciekawym zabiegiem jest też postać Christiana Leitnera, który rusza w pościg za zbiegami z Rawicza. Ten wątek, pełen napięcia i dramatyzmu, stanowi doskonałe przeciwwieństwo dla losów polskich bohaterów, pokazując, że wojna nie oszczędzała nikogo – także tych, którzy teoretycznie powinni być po „właściwej” stronie konfliktu. To właśnie takie niuanse sprawiają, że powieść Mroza wyróżnia się na tle innych współczesnych propozycji historycznych.

Jeśli chodzi o wykonanie audiobooka, Łukasz Garlicki prezentuje prawdziwy kunszt aktorski. Jego głos, pełen barw i niuansów, doskonale oddaje emocje bohaterów i klimat powieści. Szczególnie udane są fragmenty dialogowe – Garlicki potrafi w jednej chwili oddać rozpacz kochanków rozdzielonych przez wojnę, a w następnej – zimną determinację Leitnera. Warto też zwrócić uwagę na sposób, w jaki lektor radzi sobie z różnymi akcentami i manierami językowymi – postacie niemieckie brzmią wiarygodnie, ale bez przesadnej karykatury, co w polskich audiobookach bywa niestety częstym problemem.

Słuchając “Parabellum II”, nie mogłem oprzeć się wspomnieniom z moich badań nad literaturą wojenną. Pamiętam, jak podczas analizowania “Medalionów” Nałkowskiej zastanawiałem się, jak współcześni autorzy poradziliby sobie z podobną tematyką. Mróz, choć operuje zupełnie innymi środkami wyrazu, wydaje się kontynuatorem tej tradycji – pokazuje wojnę nie przez pryzmat wielkich bitew, ale przez losy zwykłych ludzi uwikłanych w historię.

Nie sposób jednak nie wspomnieć o pewnych niedociągnięciach. Niektóre wątki, szczególnie te związane z Leitnerem, wydają się momentami zbyt rozbudowane, co może nużyć słuchacza. Również pewna przewidywalność niektórych zwrotów akcji (której zresztą częściowo można się spodziewać w tego typu powieściach) może być dla bardziej wymagających odbiorców lekkim rozczarowaniem. W porównaniu z pierwszym tomem, “Parabellum II” wydaje się nieco mniej zwarte kompozycyjnie, choć wciąż trzyma wysoki poziom literacki.

Gdybym miał porównać tę powieść do innych współczesnych polskich propozycji historycznych, to najbliżej jej chyba do “Czasu honoru” Sokołowskiego, choć Mróz jest bardziej skupiony na psychologii swoich bohaterów niż na epickim rozmachu. Z kolei w kontekście światowej literatury wojennej, “Parabellum” przypomina mi nieco wczesne powieści Folleta – ta sama dbałość o historyczne szczegóły połączona z wartką akcją.

Komu poleciłbym tę pozycję? Z pewnością miłośnikom dobrej polskiej prozy historycznej, ale też tym, którzy szukają czegoś więcej niż prostego thrillera wojennego. “Parabellum II” to książka, która bawi (dzięki wartkiej akcji), ale też skłania do refleksji – o naturze ludzkiej w ekstremalnych warunkach, o sile miłości w czasach nienawiści, wreszcie – o tym, jak wojna zmienia nie tylko krajobrazy, ale i ludzkie dusze.

Kończąc słuchanie, poczułem pewien niedosyt – nie dlatego, że książka jest słaba (wręcz przeciwnie!), ale dlatego, że chciałoby się poznać dalsze losy tych fascynujących bohaterów. Na szczęście saga ma jeszcze trzeci tom, do którego z pewnością w najbliższym czasie sięgnę. A tymczasem – z czystym sumieniem mogę polecić “Parabellum II” wszystkim, którzy cenią sobie zarówno dobrą literaturę, jak i wysokiej klasy wykonanie audiobookowe.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak