Pogrzebany – Peter James audiobook – Przerażający wyścig z czasem w trumnie pod ziemią

Opis

Drodzy miłośnicy mrocznych zakamarków ludzkiej psychiki i literackiego dreszczyku,

Gdy tylko usłyszałem o nowym wydaniu audiobooka „Pogrzebany” Petera Jamesa w interpretacji Filipa Kosiora, moje zawodowe zainteresowanie mieszało się z osobistą fascynacją. Jako badacz zarówno współczesnej literatury grozy, jak i słowiańskich tradycji związanych ze śmiercią, nie mogłem oprzeć się pokusie zanurzenia się w tę historię. I muszę przyznać – ta podróż w głąb ludzkich lęków okazała się wyjątkowo satysfakcjonująca.

Powieść Jamesa od pierwszych minut uderza swoim niepokojącym realizmem. Scena, w której grupa przyjaciół zakopuje pijanego Michaela w trumnie jako „niewinny” kawał, przywiodła mi na myśl badania nad polskimi obrzędami pogrzebowymi, które prowadziłem na początku swojej kariery. W naszej kulturze śmierć zawsze była traktowana z namaszczeniem, a każda próba jej „oswojenia” przez humor kończyła się zwykle społecznym potępieniem. James genialnie wykorzystuje to tabu, tworząc sytuację, w której żart przekracza wszelkie granice – i to dosłownie.

Filip Kosior jako narrator to strzał w dziesiątkę. Jego głos – niczym dzwon pogrzebowy – idealnie współgra z mrocznym klimatem powieści. Pamiętam, jak podczas pracy nad krótkometrażowym filmem grozy dyskutowaliśmy z reżyserem o znaczeniu tembru głosu w budowaniu napięcia. Kosior doskonale to rozumie – jego interpretacja Roya Grace’a, detektywa „po przejściach”, ma w sobie tę specyficzną szorstkość, która od razu przywodzi na myśl klasycznych bohaterów noir. A jednocześnie potrafi oddać narastającą panikę uwięzionego Michaela z taką intensywnością, że mimowolnie zaciskałem dłonie na kierownicy podczas słuchania w samochodzie.

James mistrzowsko gra na najstarszych ludzkich lękach – przed ograniczeniem przestrzeni, przed samotnością, przed byciem zapomnianym. Kiedy analizowałem reakcje widzów podczas pokazów naszego filmu, właśnie te elementy wywoływały najsilniejsze reakcje fizjologiczne. W „Pogrzebanym” autor osiąga podobny efekt, ale zamiast polegać na obrazach, buduje napięcie przez perfekcyjne operowanie detalami – dźwięk piasku osuwającego się po trumnie, narastające uczucie duszności, krótkotrwałe przebłyski nadziei. To literatura grozy w najczystszej postaci, gdzie wyobraźnia słuchacza staje się najpotężniejszym narzędziem strachu.

Jednak – jak to często bywa w tego typu powieściach – nie wszystko gra idealnie. Niektóre rozwiązania fabularne, jak działające spod ziemi walkie-talkie, mogą budzić wątpliwości u bardziej dociekliwych słuchaczy. Pamiętam burzliwą dyskusję na temat realizmu podobnych scen podczas jednego z moich wykładów o współczesnym thrillerze. James czasem zdaje się przedkładać efekt dramaturgiczny nad wiarygodność, co może irytować purystów gatunku.

Mimo to, audiobook wciąga jak bagno – dosłownie i w przenośni. Kosiorowi udało się oddać zarówno rozpaczliwą walkę Michaela o przetrwanie, jak i metodyczne śledztwo Grace’a. Szczególnie udane są sceny, w których czas płynie inaczej dla uwięzionego i dla śledczych – narrator świetnie operuje tempem, zwalniając je w momentach największego napięcia.

Dla miłośników gatunku „Pogrzebany” to pozycja obowiązkowa, choć nie pozbawiona wad. James udowadnia, że największe horror nie kryje się w nadprzyrodzonych zjawiskach, ale w zwykłych ludzkich wyborach, które wymykają się spod kontroli. A Kosior swoją interpretacją dodaje tej historii dodatkowej głębi, sprawiając, że nawet po zakończeniu słuchania, dźwięk jego głosu jeszcze długo „grzebie się” w pamięci.

Z mrocznymi pozdrowieniami z krainy literackiego niepokoju,
Piotr Czarny