Rok 2084 – Michał Protasiuk audiobook – Dystopijna przyszłość, która wciąga jak czarna dziura

Opis

Drodzy miłośnicy literatury, szczególnie ci, którzy tak jak ja, mają słabość do dystopii z nutą orwellowskiego niepokoju,

Gdy tylko usłyszałam o premierze „Roku 2084” Michała Protasiuka i Michała Cetnarowskiego, moje literackie serce zabiło szybciej. Jako krytyczka, która od lat analizuje współczesną prozę polską, a przy okazji wielbicielka George’a Orwella, nie mogłam przejść obojętnie obok tej pozycji. Zwłaszcza że wydana została jako Storytel Original, co zwykle gwarantuje wysoki poziom produkcji. I muszę przyznać – ten audiobook to prawdziwa uczta dla zmysłów, choć nie pozbawiona pewnych niedoskonałości.

Zanim przejdę do sedna, pozwólcie, że podzielę się osobistym wspomnieniem. Kilka lat temu, podczas jednego z moich wyjazdów studyjnych do Londynu, odwiedziłam księgarnię, w której wystawiono pierwsze wydania „Roku 1984”. Trzymając w dłoniach ten kultowy już tom, zastanawiałam się, jak współcześni autorzy podejmą jego dziedzictwo. „Rok 2084” to właśnie taka próba – śmiała, nieco kontrowersyjna, ale niewątpliwie intrygująca.

Fabuła słuchowiska przenosi nas do tytułowego roku 2084, gdzie ludzie żyją pod czujnym okiem technologii. Kamery, mikrofony, czujniki – wszystko to tworzy sieć kontroli, w której prywatność stała się towarem luksusowym. Główni bohaterowie, Amir i Milena, próbują odnaleźć się w tej rzeczywistości, gdzie granica między wolnością a bezpieczeństwem została dawno zatarta. To świat, w którym korporacja Omni zna nas lepiej niż my sami siebie – koncept przerażająco aktualny w dobie algorytmów śledzących nasze każdy ruch w sieci.

Magda Karel jako narratorka sprawdziła się znakomicie. Jej głos, pełen subtelnych niuansów, idealnie oddaje klimat tej opowieści – miejscami zimny i technokratyczny, a kiedy indziej zaskakująco ludzki. Szczególnie udane są fragmenty, w których Milena zmaga się z wewnętrznymi dylematami – Karel potrafi oddać całą gamę emocji, od zwątpienia po determinację. Słuchając, miałam wrażenie, że przenoszę się do tego świata, stając się niemym obserwatorem wydarzeń.

Muszę jednak przyznać, że pewne elementy budzą mieszane uczucia. Jak zauważyli niektórzy recenzenci, inspiracje Orwellem są tu aż nadto widoczne. Są momenty, gdy odnosiłam wrażenie, że słyszę nie tyle hołd dla mistrza, co niemal dosłowne powtórzenie jego pomysłów. Scena wchodzenia Mileny po schodach to ewidentne nawiązanie do słynnego fragmentu u Orwella – i choć można to uznać za świadomy zabieg, dla mnie zabrakło tu większej oryginalności.

Co jednak uderza najbardziej, to aktualność poruszanych tematów. Autorzy niezwykle trafnie pokazali, jak łatwo możemy oddać swoją wolność w zamian za złudne poczucie bezpieczeństwa. W jednej z rozmów z pisarzem (o której wspominałam wcześniej) dyskutowaliśmy właśnie o tym, jak literatura może przewidywać społeczne trendy. „Rok 2084” to nie tylko futurystyczna wizja – to ostrzeżenie, które powinniśmy wziąć sobie do serca już dziś.

Porównując do innych dzieł z tego gatunku, „Rok 2084” plasuje się gdzieś pomiędzy klasyczną dystopią Orwella a współczesnymi opowieściami w rodzaju „Black Mirror”. Brakuje mu może filozoficznej głębi „Nowego wspaniałego świata” Huxleya, ale z drugiej strony – uderza swoją bezpośredniością i aktualnością. To dystopia napisana przez pryzmat dzisiejszych obaw i lęków, co czyni ją szczególnie poruszającą.

Dla kogo będzie to idealna pozycja? Z pewnością dla fanów science fiction, którzy cenią sobie refleksję nad kierunkiem rozwoju technologii. Dla tych, którzy lubią, gdy literatura skłania do myślenia. Ale też dla wszystkich, którzy – podobnie jak ja – mają słabość do dobrze zrealizowanych słuchowisk z wybitną obsadą. Bo trzeba przyznać, że warstwa dźwiękowa stoi tu na najwyższym poziomie – od efektów specjalnych po interpretację aktorską.

Czy warto poświęcić te ponad 7 godzin na „Rok 2084”? Moja odpowiedź brzmi: tak, ale z pewnymi zastrzeżeniami. To dzieło, które zachwyca wykonaniem, ale momentami rozczarowuje brakiem oryginalności. Porywa wizją przyszłości, ale czasem zbyt dosłownie czerpie z przeszłości. Mimo wszystko – to ważny głos w dyskusji o naszej przyszłości, a w wykonaniu Magdy Karel staje się doświadczeniem, które długo pozostaje w pamięci.

Z literackim pozdrowieniem, Wasza Zofia Kowalska