Rozstaje zmierzchu – Robert Jordan audiobook – Epicka podróż na krawędzi cienia i przeznaczenia

Opis

Drodzy miłośnicy epickich opowieści i słuchowiskowych podróży,

Gdy po raz pierwszy sięgnęłam po audiobook „Rozstaje zmierzchu” z cyklu „Koło Czasu” Roberta Jordana, moje odczucia były ambiwalentne – jakbym stała na rozdrożu własnych literackich oczekiwań. Jako krytyczka wychowana na tradycji polskiej szkoły eseju, gdzie każdy detal ma znaczenie, początkowo broniłam się przed nadmiarem opisów sukien Elayne Trakand. Przypomniała mi się wtedy rozmowa z pewną pisarką podczas festiwalu literackiego w Krakowie, gdy dyskutowałyśmy o tym, jak współczesna fantasy często balansuje między epickim rozmachem a… katalogiem mody. Ale o tym za chwilę.

“”Światło i cień epickiej narracji””
Jedenasty tom „Koła Czasu” to jak spacer po labiryncie, gdzie ściany zbudowane są z politycznych intryg i moralnych dylematów. Jordan mistrzowsko tka wątki swoich bohaterów: Mat Cauthon uciekający z kosmiczną narzeczoną, Perrin gotowy zaprzedać duszę dla miłości, Egwene al’Vere prowadząca oblężenie niczym współczesna Joanna d’Arc. W tych fragmentach audiobook ożywa – Jakub Wieczorek nadaje głosom postaci tak wyraziste barwy, że niemal czuć zapach prochu na polu bitwy. Jego interpretacja Matra, z tą charakterystyczną, lekko ironiczną nutą, to majstersztyk aktorski.

Jednakże – i tu wracamy do sukien – „Rozstaje zmierzchu” cierpi na syndrom środkowych tomów sag. Pamiętam, jak podczas studiów analizowaliśmy „Władcę Pierścieni” i dyskutowaliśmy, czy Tom Bombadil był potrzebny. Podobne pytania cisną się tu przy każdym rozbudowanym opisie uczty w Caemlynie. 31 godzin słuchania to wyzwanie, zwłaszcza gdy akcja przypomina niekiedy nurt Wisły w sierpniu – majestatyczny, ale wolno płynący.

“”Alchemia tłumaczenia i dźwięku””
Ewa Wojtczak jako tłumaczka dokonała rzeczy heroicznej – przełożyła świat Jordana na polszczyznę bez utraty jego epickiego charakteru. Zwłaszcza terminy związane z Jedyną Mocą brzmią naturalnie, co w fantasy jest rzadkością (pamiętam koszmarne tłumaczenia niektórych rosyjskich fantastów w latach 90.). Audiobook zyskuje dzięki temu specyficzną melodię, gdzie polskie zwroty mieszają się z egzotycznymi nazwami jak „Aes Sedai” czy „Tar Valon”.

Wieczorek jako narrator rozumie tę muzyczność języka. Jego tempo przypomina mi nieco interpretacje Ksawerego Jasieńskiego – dostojne, ale nie ospałe. Szkoda tylko, że w partiach opisowych nie pozwala sobie na więcej swobody. Gdy po raz piąty słyszymy o haftach na sukni którejś z sióstr, aż korci, by przyspieszyć odtwarzanie.

“”Dla kogo te rozstajne drogi?””
Osobiście uważam, że ten tom to próba cierpliwości dla fanów sagi. Jak w dobrym serialu – wiemy, że sezon musi mieć momenty niskiego napięcia, by finał eksplodował emocjami. Dla nowicjuszy polecałabym raczej początki cyklu lub ostatnie tomy dopisane przez Sandersona. Choć przyznaję – są momenty, gdy polityczne gry w Tar Valon przypominają mi najlepsze sceny z „Korony królów”, tylko z magią w tle.

Jako specjalistka od narracji muszę jednak docenić, jak Jordan (a potem Wieczorek) buduje napięcie w wątkach Randa al’Thora. Sceny związane z oczyszczaniem saidina mają prawdziwie mistyczny wymiar – tu opis działa na korzyść tekstu, tworząc hipnotyczny rytuał słów.

Z literackim pozdrowieniem, jakby wyjętym prosto z archiwów Białej Wieży,
Zofia Kowalska