Rzeka tęsknoty – Joanna Jax audiobook – Wciągająca opowieść o miłości i przetrwaniu w czasach wojennej zawieruchy

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury,

Gdy po raz pierwszy sięgnąłem po audiobook „Rzeka tęsknoty” Joanny Jax, nie spodziewałem się, że ta powieść tak głęboko poruszy moje historyczno-literackie zainteresowania. Jako badacz literatury polskiej XX wieku, często analizuję, w jaki sposób pisarze przepracowują traumatyczne doświadczenia wojenne w narracjach fikcyjnych. Trzeci tom cyklu „Zemsta i przebaczenie” okazał się szczególnie interesującym przypadkiem takiego zabiegu.

Z perspektywy historyka literatury, powieść Jax stanowi fascynujący przykład współczesnej prozy obyczajowej, która próbuje zmierzyć się z dziedzictwem II wojny światowej. Akcja osadzona w latach 40. XX wieku przedstawia losy czwórki bohaterów rozdzielonych przez wojenną zawieruchę. To, co szczególnie przykuło moją uwagę, to sposób, w jaki autorka konstruuje psychologiczne portrety swoich postaci – nie jako płaskich bohaterów historycznych, ale jako złożonych ludzi zmagających się z moralnymi dylematami w czasach, gdy pojęcie człowieczeństwa zostało wystawione na najcięższą próbę.

Pamiętam, jak podczas moich badań nad literaturą okupacyjną często zastanawiałem się nad fenomenem „pisania raną” – tej szczególnej tendencji polskiej prozy do przepracowywania traumatycznych doświadczeń poprzez literaturę. „Rzeka tęsknoty” wpisuje się w tę tradycję, choć robi to w sposób charakterystyczny dla współczesnej literatury popularnej. Jax nie boi się pokazywać najciemniejszych stron wojny – głodu, przemocy, moralnego upadku – ale równocześnie zachowuje pewien umiar, który pozwala czytelnikowi (czy raczej słuchaczowi) znieść tę trudną lekturę.

Jeśli chodzi o warstwę audio, interpretacja Elżbiety Kijowskiej budzi mieszane uczucia. Z jednej strony, lektorka doskonale oddaje emocjonalne napięcia powieści, szczególnie w scenach dialogowych. Jej głos potrafi być zarówno delikatny w opisach tęsknoty, jak i ostry w momentach przemocy. Z drugiej jednak strony – i tu muszę zgodzić się z niektórymi recenzentami – czasami można odnieść wrażenie, że intonacja użyta w dialogach męskich bohaterów brzmi nieco sztucznie. To drobiazg, ale w 15-godzinnym słuchowisku takie detale mogą wpływać na ogólne wrażenie.

Technicznie, audiobook wydany przez Storybox prezentuje się znakomicie. Dźwięk jest czysty, dobrze zbalansowany, bez zakłóceń. Przerwy między rozdziałami są odpowiednio oznaczone, co ułatwia nawigację. Czas trwania – prawie 16 godzin – może wydawać się długi, ale wartka akcja i dobre tempo narracji sprawiają, że czas płynie niepostrzeżenie.

Porównując „Rzekę tęsknoty” z innymi współczesnymi powieściami wojennymi, widzę wyraźne podobieństwa do prozy Kristin Hannah czy Anthony’ego Doerra. Podobnie jak ci autorzy, Jax potrafi połączyć wciągającą fabułę z głębszą refleksją nad ludzką kondycją. Różnica polega jednak na tym, że podczas gdy zachodni pisarze często skupiają się na uniwersalnym wymiarze wojny, polska autorka nie stroni od konkretów historycznych charakterystycznych dla naszego regionu Europy.

Dla kogo będzie to odpowiednia lektura? Z pewnością dla miłośników historii, szczególnie tych zainteresowanych II wojną światową. Dla czytelników szukających nie tylko rozrywki, ale i głębszej refleksji nad naturą ludzką w ekstremalnych warunkach. Być może mniej odpowiednia dla osób szukających lekkiej rozrywki – mimo że powieść jest wciągająca, jej tematyka bywa przygnębiająca.

Po zakończeniu słuchania „Rzeki tęsknoty” zostałem z poczuciem, że doświadczyłem czegoś więcej niż dobrej historii. To powieść, która – mimo pewnych niedoskonałości – zmusza do myślenia, do zadawania pytań o granice człowieczeństwa i siłę ludzkich więzi. I choć jako literaturoznawca mógłbym wskazać pewne uproszczenia w konstrukcji fabuły, to jako czytelnik doceniam szczerość i emocjonalną prawdę tej opowieści.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak