Saga BEZ POŻEGNANIA. Tom 6. Jak to się skończy – Barbara Rybałtowska audiobook – Wzruszająca podróż przez PRL i marzenia o wolności

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury i Wierni Słuchacze Audiobooków,

Gdy po raz pierwszy sięgnąłem po szósty tom sagi „Bez pożegnania” Barbary Rybałtowskiej, zatytułowany „Jak to się skończy”, poczułem tę szczególną mieszankę emocji, która towarzyszy spotkaniu ze starym przyjacielem. Ta saga rodzinna, osadzona głęboko w realiach polskiej historii, od lat zajmuje szczególne miejsce w moim sercu – zarówno jako badacza literatury, jak i zwykłego czytelnika, który ceni sobie dobrze opowiedziane historie.

Audiobook, wydany przez Storybox w marcu 2025 roku, to kolejne spotkanie z Kasią, bohaterką, której losy śledzimy od początku sagi. Tym razem akcja przenosi nas w lata 70. i 80., okres szczególnie interesujący z perspektywy historyka literatury. Rybałtowska, będąca zarówno autorką, jak i narratorką, prowadzi nas przez labirynt dylematów swojej bohaterki, rozdartej między życiem rodzinnym w Polsce a artystycznymi aspiracjami w Paryżu.

Z punktu widzenia badacza literatury, najciekawszy wydaje się sposób, w jaki autorka splata wątki osobiste z historycznymi. Stan wojenny, transformacja ustrojowa – te wydarzenia nie są jedynie tłem, ale aktywnymi uczestnikami dramatu, kształtującymi decyzje bohaterów. Pamiętam, jak podczas moich badań nad literaturą okresu PRL często zastanawiałem się, jak zwykli ludzie radzili sobie w tych trudnych czasach. Saga Rybałtowskiej daje na to odpowiedź – pokazuje codzienność pełną drobnych radości i wielkich poświęceń.

Narracja autorki jest niezwykle sugestywna. Jej głos, naznaczony doświadczeniem (pamiętajmy, że sama przeżyła zesłanie na Syberię), nadaje opowieści autentyczności. W interpretacji Rybałtowskiej słychać wszystkie odcienie emocji – od tęsknoty za wolnością, przez miłość matczyną, po artystyczną pasję. Szczególnie poruszające są fragmenty opisujące powroty Kasi do Polski – w głosie narratorki słychać wtedy tę szczególną mieszankę nadziei i rezygnacji, tak charakterystyczną dla Polaków tamtych czasów.

Porównując ten tom do wcześniejszych części sagi, warto zwrócić uwagę na dojrzalszą, bardziej refleksyjną narrację. Bohaterowie stają przed trudniejszymi wyborami, a ich decyzje mają dalej idące konsekwencje. To już nie tylko opowieść o przetrwaniu, ale o świadomym kształtowaniu swojego życia w obliczu historycznych przemian. W pewnym sensie przypomina to ewolucję, jaką obserwujemy w „Nocach i dniach” Dąbrowskiej – od opisu świata, który przemija, do próby zrozumienia nowej rzeczywistości.

Techniczna strona audiobooka zasługuje na uznanie. Równowaga między poszczególnymi elementami – głosem narratorki, muzyką (jeśli występuje), tempem czytania – jest idealna. 16 godzin i 54 minuty słuchania mijają niepostrzeżenie, co w przypadku długich form jest nie lada osiągnięciem.

Czy są jakieś słabsze strony? Dla niektórych słuchaczy sentymentalny ton narracji może być zbyt nachalny. Ja jednak uważam, że w przypadku opowieści o tak osobistym charakterze jest to uzasadnione. Poza tym, choć teoretycznie można słuchać tego tomu bez znajomości poprzednich, zdecydowanie polecam zapoznać się z całą sagą w kolejności – tylko wtedy można w pełni docenić rozwój postaci i złożoność relacji między nimi.

W kontekście współczesnych wydarzeń za naszą wschodnią granicą, ta opowieść nabiera szczególnego znaczenia. Historia zesłańców syberyjskich, którą Rybałtowska częściowo dzieli ze swoimi bohaterami, dziś znów staje się aktualna. Słuchając o trudnych wyborach Kasi, nie mogłem oprzeć się refleksji, jak niewiele trzeba, by stabilny świat runął w gruzach – i jak ważna jest pamięć o tych, którzy przetrwali podobne doświadczenia.

Dla kogo jest ten audiobook? Dla miłośników sag rodzinnych, dla osób zainteresowanych historią Polski XX wieku, dla tych, którzy cenią sobie dojrzałe, emocjonalne opowieści. To także doskonała propozycja dla studentów polonistyki czy historii – jako przykład świetnie napisanej prozy, która jednocześnie jest świadectwem epoki.

Osobiscie, jako badacz literatury, doceniam w tej powieści coś jeszcze – sposób, w jaki Rybałtowska balansuje na granicy autobiografii i fikcji. To rzadka umiejętność, wymagająca zarówno literackiego talentu, jak i osobistego dystansu. Efekt jest znakomity – słuchacz ma wrażenie obcowania z prawdziwą historią, która jednak nigdy nie staje się publicystyką.

Po zakończeniu słuchania zostałem z pytaniem, które pewnie towarzyszyło wielu czytelnikom i słuchaczom: „Jak to się skończy?”. Ale w przypadku tak bogatej opowieści, odpowiedź nie jest najważniejsza. Liczy się sama podróż – przez życie, przez historię, przez ludzkie emocje. I ta podróż, w wykonaniu Barbary Rybałtowskiej, jest absolutnie wyjątkowa.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak