Saga kaszubska t.4. Walka – Daria Kaszubowska audiobook – Wciągająca opowieść o odwadze i walce w cieniu wojny

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury i Kaszubskich Opowieści,

Gdy po raz pierwszy zetknąłem się z czwartym tomem “Sagi kaszubskiej” Darii Kaszubowskiej, zatytułowanym “Walka”, od razu poczułem, że to nie będzie zwykła lektura, ale prawdziwa podróż w czasie. Jako badacz literatury, który spędził lata analizując związki między historią a fikcją literacką, szczególnie cenię sobie dzieła, które potrafią oddać ducha epoki, nie tracąc przy tym ludzkiego wymiaru. Ta saga to właśnie taki przypadek – opowieść, która splata wielką historię z mikrohistorią rodziny Stoltmanów w sposób mistrzowski.

Zaczynając słuchać tego audiobooka w interpretacji Diany Giurow, natychmiast przeniosłem się myślami do moich własnych doświadczeń z Kaszubami. Pamiętam, jak podczas badań nad literaturą regionalną trafiłem do małej wsi pod Kartuzami, gdzie miejscowa gawędziarka opowiadała mi historie o wojennych losach swoich przodków. Te opowieści, pełne dramatycznych wyborów i codziennego heroizmu, odbijają się echem w książce Kaszubowskiej. Autorka z niezwykłą precyzją odtwarza tamten świat – świat, w którym zwykli ludzie musieli mierzyć się z niezwykłymi wyzwaniami.

Analizując “Walkę” z perspektywy literaturoznawcy, warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów. Po pierwsze, sposób, w jaki autorka konstruuje postacie – każda z nich to nie tylko reprezentant jakiejś postawy wobec okupacji, ale przede wszystkim pełnokrwisty człowiek z bagażem doświadczeń i emocji. Anton, który przyłącza się do partyzantki Gryfa Pomorskiego, Piotr – kaszubski działacz na celowniku Gestapo, Anna rozdarta między lojalnością wobec męża a sprzeciwem wobec jego proniemieckich poglądów – to postaci, które zapadają w pamięć. Kaszubowska unika prostych podziałów na dobrych i złych, pokazując, jak wojna komplikuje ludzkie losy i wybory.

Bardzo istotny jest też sposób przedstawienia Kaszub jako regionu szczególnie doświadczonego przez historię. Autorka znakomicie oddaje specyfikę tego pogranicza kulturowego, gdzie tożsamość nigdy nie była jednoznaczna. Sceny, w których mieszkańcy muszą decydować o przyjęciu niemieckiego obywatelstwa, to prawdziwy majstersztyk psychologiczny. Kaszubowska pokazuje, że dla wielu Kaszubów to nie był wybór między Polską a Niemcami, ale między przetrwaniem a zagładą całych rodzin.

Jeśli chodzi o warstwę językową, saga zachwyca bogactwem kaszubskich realiów. Autorka wplata elementy lokalnego języka i obyczajów w sposób naturalny, nie popadając przy tym w folklorystyczną manierę. Jako miłośnik języków regionalnych szczególnie doceniam tę dbałość o detale, które nadają opowieści autentyczności.

Przechodząc do aspektu audiobookowego, muszę przyznać, że Diana Giurow stworzyła interpretację na najwyższym poziomie. Jej głos idealnie oddaje emocje bohaterów – słychać w nim zarówno determinację Antona, jak i rozpacz Anny. Szczególnie urzekło mnie, jak lektorka potrafi oddać melodyjność kaszubskiej mowy, nawet gdy czyta po polsku. Wspomniane przez innych słuchaczy wstawki śpiewane to prawdziwa wisienka na torcie – dodają opowieści autentyczności i klimatu. Jako krytyk literacki często narzekam na niedbałe interpretacje audiobooków, ale tu nie mam absolutnie żadnych zastrzeżeń.

Porównując “Walkę” do innych powieści o podobnej tematyce, warto zwrócić uwagę na jej unikalność. W przeciwieństwie do “Blaszanego bębenka” Grassa, który pokazuje Gdańsk z niemieckiej perspektywy, Kaszubowska daje głos kaszubskiej społeczności, często pomijanej w wielkich narracjach historycznych. Z kolei w porównaniu z “Czasem honoru” Sokołowskiego, saga wyróżnia się głębszym wejrzeniem w życie cywilów, a nie tylko żołnierzy.

Oczywiście, jak każde dzieło, także i “Walka” ma swoje słabsze strony. Niektóre wątki mogłyby być bardziej rozwinięte, a tempo akcji w paru miejscach zwalnia bardziej niż to konieczne. Jednak te drobne niedociągnięcia giną w morzu zalet całego cyklu.

Komu szczególnie polecam tę pozycję? Z pewnością miłośnikom historii regionalnych, którzy chcą poznać wojenne losy Pomorza z perspektywy jego mieszkańców. To także doskonała propozycja dla wielbicieli sag rodzinnych, gdzie prywatne dramaty splatają się z wielką historią. A dla badaczy literatury, takich jak ja, to cenne źródło wiedzy o tym, jak współczesna literatura podejmuje tematykę wojenną i regionalną.

Kończąc słuchanie tego audiobooka, długo jeszcze rozmyślałem o dylematach bohaterów. To jedna z tych opowieści, które nie dają o sobie łatwo zapomnieć, które zmuszają do refleksji nad tym, jak my sami zachowalibyśmy się w podobnej sytuacji. I właśnie ta zdolność do prowokowania myśli jest, moim zdaniem, największą siłą prozy Kaszubowskiej.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak