Służąca – Weronika Wierzchowska audiobook – Poruszająca podróż przez ból, zemstę i odkupienie

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury, zwłaszcza ci, którzy cenią sobie głębię historycznego kontekstu i psychologiczną prawdę w narracji,

Gdy po raz pierwszy zetknąłem się z audiobookiem “Służąca” Weroniki Wierzchowskiej, od razu poczułem, że to nie będzie zwykła powieść obyczajowa. Jako badacz literatury polskiej XIX i XX wieku, szczególnie wrażliwy jestem na dzieła, które umiejętnie splatają fikcję literacką z realiami historycznymi. Ta powieść, osadzona w 1896 roku, z miejsca przykuła moją uwagę swoją surowością i autentyzmem.

Historia Marianny Zaczkiewicz, służącej skazanej na syberyjskie zesłanie, od pierwszych minut słuchania wciąga w swój mroczny świat. Wierzchowska stworzyła postać, która – choć fikcyjna – wydaje się niezwykle prawdziwa w swoim cierpieniu i determinacji. Słuchając o jej walce o przetrwanie, nie mogłem oprzeć się refleksjom o podobnych historiach, które analizowałem podczas badań nad literaturą zesłańczą. Pamiętam, jak podczas wykładów dla studentów podkreślałem, że największą siłą polskiej prozy historycznej jest właśnie ta zdolność do ukazywania wielkiej historii przez pryzmat jednostkowych losów.

Agnieszka Krzysztoń jako narratorka podjęła się niełatwego zadania interpretacji tej pełnej emocji opowieści. Jej głos, momentami surowy, momentami pełen kobiecej delikatności, idealnie oddaje dualizm charakteru Marianny – z jednej strony złamanej życiem, z drugiej nieprawdopodobnie silnej. Szczególnie poruszyła mnie scena, w której Marianna, już na Syberii, wspomina swoją przeszłość. Krzysztoń oddała tę retrospekcję z taką subtelnością, że niemal czułem mróz syberyjskiej zimy i gorzki smak krzywdy bohaterki.

Z literackiego punktu widzenia, Wierzchowska wykazała się imponującą znajomością realiów epoki. Opisy życia codziennego w carskiej Rosji, procedur sądowych, a przede wszystkim koszmaru zesłania, są dopracowane z niemal reporterską precyzją. To rzadkie w powieściach obyczajowych, które często traktują tło historyczne po macoszemu. Jednocześnie autorka nie popada w historyczny dydaktyzm – dramat Marianny zawsze pozostaje w centrum uwagi.

Nie sposób nie zauważyć pewnych technicznych niedociągnięć w audiobooku, o których wspomina część recenzentów. Rzeczywiście, w kilku miejscach można wychwycić powtórzenia fragmentów czy drobne nieciągłości w narracji. Jako perfekcjonista literacki, muszę przyznać, że takie usterki trochę burzą magię słuchowiska. Mimo to, uważam że nie powinny one zniechęcać potencjalnych słuchaczy – wartość literacka i emocjonalna tej historii wynagradza te drobne niedoskonałości.

Porównując “Służącą” do innych dzieł o podobnej tematyce, widzę wyraźne powinowactwo z tradycją polskiej prozy syberyjskiej, choćby z “Syberiadą polską” Dominy. Jednak Wierzchowska idzie o krok dalej – nie skupia się tylko na martyrologii, ale zgłębia psychikę swojej bohaterki, jej motywacje i wewnętrzne przemiany. To podejście przypomina mi najlepsze osiągnięcia współczesnej powieści psychologicznej.

Dla kogo będzie to idealna lektura? Myślę, że szczególnie docenią ją słuchacze, którzy – podobnie jak ja – poszukują w literaturze zarówno emocji, jak i intelektualnej głębi. “Służąca” to historia, która pozostaje w pamięci długo po zakończeniu słuchania, prowokując do refleksji nad naturą sprawiedliwości, ludzką zdolnością do przetrwania i złożonością ludzkiej psychiki.

Z literackim pozdrowieniem, Adam Nowak