Studium w szkarłacie – Arthur Conan Doyle audiobook – Tajemnica krwi czeka na rozwiązanie

Opis

Drodzy Miłośnicy Literackich Detektywów,

Gdy po raz pierwszy sięgnęłam po audiobook “Studium w szkarłacie” Arthura Conana Doyle’a w interpretacji Borysa Szyca, moje odczucia były ambiwalentne. Z jednej strony – klasyka gatunku, którą zna każdy miłośnik kryminałów, z drugiej – lektor, którego interpretacja wzbudzała we mnie pewne obawy. Jak się okazało, moje przeczucia były częściowo słuszne, ale nie pozbawione miłych zaskoczeń.

“Studium w szkarłacie” to powieść, która zapoczątkowała kultową serię o Sherlocku Holmesie. To tutaj po raz pierwszy spotykamy genialnego detektywa i jego wiernego przyjaciela, doktora Watsona. Akcja rozgrywa się w wiktoriańskim Londynie, gdzie Holmes i Watson prowadzą śledztwo w sprawie tajemniczych morderstw. Doyle mistrzowsko łączy elementy kryminału z wątkiem zemsty i sekciarstwa, przenosząc czytelnika (a w tym przypadku słuchacza) z ulic Londynu do Ameryki, gdzie poznajemy mroczną przeszłość związaną z mormonami.

Jako wielbicielka literatury detektywistycznej, z nostalgią wspominam moje pierwsze spotkanie z Sherlockiem Holmesem. Było to jeszcze w czasach studenckich, gdy pochłaniałam kolejne tomy przygód genialnego detektywa, zachwycając się jego metodą dedukcji. Teraz, po latach, wracam do tych opowieści w formie audiobooka i muszę przyznać, że to zupełnie nowe doświadczenie. Doyle’owska narracja, pełna finezyjnych opisów i złożonych dialogów, w wersji audio zyskuje nowy wymiar – albo traci, w zależności od interpretacji lektora.

Borys Szyc, znany polski aktor, podjął się niełatwego zadania ożywienia tych ikonicznych postaci. Jego interpretacja jest… specyficzna. Z jednej strony, nie można mu odmówić umiejętności różnicowania głosów poszczególnych bohaterów. Holmes brzmi dostojnie i nieco wyniośle, Watson – bardziej przyjaźnie i “ludzko”. Problem pojawia się jednak wtedy, gdy aktor próbuje oddać emocje postaci – czasem wydają się one przerysowane, niepasujące do klimatu powieści. Szczególnie w drugiej części książki, osadzonej w Ameryce, niektóre dialogi brzmią wręcz komicznie, co odbiera powadze opisywanych wydarzeń.

Mimo tych niedociągnięć, nie sposób nie docenić tego, jak Szyc radzi sobie z tempem narracji. Jego głos płynie gładko, prowadząc słuchacza przez zawiłości fabuły. W partiach opisowych brzmi szczególnie dobrze – spokojnie, niemal medytacyjnie, co tworzy interesujący kontrast z bardziej dynamicznymi fragmentami dialogowymi.

Jeśli chodzi o samą powieść, “Studium w szkarłacie” to dzieło, które na stałe wpisało się do kanonu literatury. Doyle stworzył postać, która na zawsze zmieniła oblicze literatury detektywistycznej. Holmes, ze swoją genialną metodą dedukcji, to więcej niż tylko bohater powieści – to archetyp, który wpłynął na całe pokolenia pisarzy. W tej pierwszej powieści widać jeszcze pewną nieśmiałość autora w kreowaniu tej postaci – Holmes nie jest jeszcze tak wyrazisty jak w późniejszych opowiadaniach, ale podstawowe cechy jego charakteru są już wyraźnie zarysowane.

Interesujący jest kontrast między Holmesem a Watsonem – pierwszy reprezentuje czysty intelekt, drugi – ludzkie emocje i współczucie. To napięcie między rozumem a uczuciem jest jednym z głównych tematów powieści i Doyle eksploruje je z dużą finezją. W wersji audio te różnice są jeszcze bardziej wyraźne, dzięki różnicowaniu głosów przez lektora.

Drugoplanowym, ale nie mniej ważnym bohaterem powieści jest sam Londyn. Doyle maluje słowami obraz miasta pełnego kontrastów – z jednej strony tętniącego życiem, z drugiej – mrocznego i niebezpiecznego. W interpretacji Szyca te opisy zyskują dodatkową głębię, choć czasem brakuje im tej surowej, niemal naturalistycznej siły, jaką mają w oryginale.

Wracając do struktury powieści – podział na dwie części, z których druga przenosi nas do Ameryki, jest zabiegiem dość ryzykownym. Wielu słuchaczy (w tym ja) odczuwa pewien dyskomfort, gdy nagle opuszczamy dobrze już znany nam Londyn i zostajemy przeniesieni w zupełnie inne realia. Ta część książki, choć ważna dla zrozumienia motywów zbrodni, wydaje się nieco przegadana i wolniejsza w narracji. Szyc, niestety, nie pomaga w przełamaniu tego wrażenia – jego interpretacja w tych fragmentach jest szczególnie monotonna.

Mimo tych mankamentów, “Studium w szkarłacie” to pozycja, którą warto poznać, choćby ze względu na jej historyczne znaczenie. To tutaj narodził się Sherlock Holmes – postać, która na zawsze zmieniła literaturę kryminalną. Audiobook w wykonaniu Borysa Szyca to ciekawa, choć nie pozbawiona wad, interpretacja tej klasycznej powieści. Dla tych, którzy nie mieli jeszcze okazji zapoznać się z oryginałem, może to być dobre wprowadzenie w świat genialnego detektywa. Dla starych wyjadaczy – interesujące, choć czasem frustrujące, nowe odczytanie dobrze znanej historii.

Porównując tę interpretację z innymi dostępnymi na rynku, muszę przyznać, że nie jest to moje ulubione wykonanie. Brakuje mu tej precyzji i elegancji, jaką można znaleźć w innych nagraniach. Jednakże, jeśli potraktujemy ją jako swoistą “wariację na temat”, a nie ostateczną interpretację, może dostarczyć pewnej przyjemności słuchania.

Kończąc, chciałabym podkreślić, że mimo wszystkich zastrzeżeń, “Studium w szkarłacie” to dzieło, które warto znać. A audiobook, nawet z wszystkimi swoimi niedoskonałościami, może być ciekawym sposobem na ponowne (lub pierwsze) spotkanie z Sherlockiem Holmesem. Być może nie jest to interpretacja idealna, ale na pewno – zapadająca w pamięć.

Z literackim pozdrowieniem,
Zofia Kowalska