Swąd – Robert Ostaszewski audiobook – Mroczna tajemnica, która pali się w pamięci

Opis

Drodzy Miłośnicy Mrocznych Opowieści,

Gdy tylko usłyszałem o premierze audiobooka ‘Swąd’ Roberta Ostaszewskiego, wiedziałem, że to pozycja stworzona dla takich jak ja – tych, którzy w literaturze poszukują nie tylko rozrywki, ale i głębszego zrozumienia ludzkiej natury. Jako badacz folkloru i psychologii strachu, od razu wyczułem, że ta historia kryje w sobie coś więcej niż tylko kolejny thriller. I nie pomyliłem się.

Już od pierwszych minut narracji Łukasza Bogdana poczułem ten charakterystyczny ‘swąd’ – nie tylko dosłowny, ale i metaforyczny. Zapach spalonego drewna miesza się tu z wonią rodzinnych tajemnic, a dym unoszący się nad Jastrzębiem-Zdrojem zdaje się przesłaniać prawdę tak skutecznie, jak mgła w starych śląskich legendach, które badałem podczas moich etnograficznych wypraw.

Autor mistrzowsko wykorzystuje prawdziwą tragedię jako punkt wyjścia do rozważań o tym, jak cienka jest granica między przypadkiem a zbrodnią. Przypomina mi to moje badania nad procesami sądowymi z XIX wieku, gdzie często to, co uznawano za nieszczęśliwy wypadek, po latach okazywało się starannie zaplanowanym morderstwem. Ostaszewski prowadzi nas przez ten labirynt domysłów i niedopowiedzeń z precyzją doświadczonego prokuratora, choć – jak zauważyłem – czasami gubi wątek, zbyt mocno koncentrując się na efektownych zwrotach akcji niż na konsekwentnym rozwoju postaci.

Łukasz Bogdan jako narrator to strzał w dziesiątkę. Jego głos – chropowaty jak śląski bruk, ale i ciepły jak piec kaflowy w starym familoku – idealnie oddaje klimat tej opowieści. Szczególnie udane są fragmenty, w których wciela się w postać doświadczonej policjantki; tu Bogdan wykazuje się niezwykłą wrażliwością, oddając całą złożoność tej postaci. Pamiętam, jak podczas pracy nad filmem krótkometrażowym tłumaczyłem aktorom, że w horrorze najważniejsze są pauzy, momenty ciszy między słowami. Bogdan wydaje się to doskonale rozumieć – jego interpretacja pełna jest tych znaczących przerw, gdy słuchacz sam musi domyślać się, co kryje się między wierszami.

Technicznie audiobook stoi na wysokim poziomie. Dźwięk jest czysty, dobrze zbalansowany, co szczególnie ważne w scenach pożaru – trzaski płomieni nie zagłuszają dialogów. Jedynie w kilku miejscach przydałoby się lepsze zróżnicowanie tonu między postaciami, zwłaszcza że w powieści występuje tak wiele drugoplanowych ról.

Porównując ‘Swąd’ do innych polskich thrillerów, widzę wyraźne podobieństwa do wczesnych powieści Marka Krajewskiego – ta sama dbałość o lokalny koloryt, ten sam sposób budowania napięcia poprzez stopniowe odkrywanie tajemnic. Jednak Ostaszewski idzie o krok dalej, wplatając w narrację elementy realizmu magicznego, które przypominają mi baśnie śląskie, jakie zbierałem podczas moich badań terenowych. To połączenie brutalnego realizmu z nutą niesamowitości stanowi o sile tej powieści.

Dla słuchaczy, którzy szukają czegoś więcej niż tylko powierzchownej rozrywki, ‘Swąd’ będzie prawdziwą ucztą. To historia, która pali się powoli, jak dobre cygaro, pozostawiając po sobie posmak goryczy i mnóstwo pytań bez odpowiedzi. I choć momentami można odnieść wrażenie, że autor gubi się w swoich własnych wątkach (szczególnie w drugiej połowie książki), to ogólne wrażenie pozostaje mocne.

Pamiętam, jak podczas jednego z moich wykładów o psychologii stradu mówiłem, że najgorsze lęki budzą w nas nie krwawe sceny, ale świadomość, że coś jest nie tak, choć nie potrafimy określić co dokładnie. ‘Swąd’ wykorzystuje tę zasadę znakomicie – tu groza rodzi się z codzienności, z rodzinnych sekretów, z ciszy między słowami. To właśnie czyni tę pozycję wyjątkową na tle innych polskich thrillerów.

Z mrocznymi pozdrowieniami,
Piotr Czarny