Świąteczny dyżur – Adam Kay audiobook – Śmieszne i wzruszające historie z pierwszej linii frontu medycyny

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury i Słuchacze Audiobooków,

Gdy po raz pierwszy zetknąłem się z audiobookiem „Świąteczny dyżur” Adama Kaya w interpretacji Filipa Kosiora, od razu przypomniały mi się długie zimowe wieczory spędzone na analizowaniu pamiętników i dzienników z różnych epok. Ta pozycja, wydana przez Insignis Media 29 września 2021 roku, to swoisty literacki fenomen – połączenie autoironicznego humoru, głębokiej refleksji i krytyki systemu zdrowia, podane w formie lekkiej, ale niepozbawionej literackiej finezji.

Z perspektywy badacza literatury, „Świąteczny dyżur” to fascynujący przypadek gatunkowy. Adam Kay, były lekarz, a obecnie komik i pisarz, kontynuuje tu formułę znaną z „Sekretnego dziennika lekarza”, jednak skupiając się na specyficznym okresie – świątecznym czasie w brytyjskiej służbie zdrowia. Jako ktoś, kto spędził wiele godzin analizując różne formy pamiętnikarstwa, od razu doceniłem sposób, w jaki Kay konstruuje swoje opowieści – z jednej strony są to anegdoty pełne absurdalnego humoru (jak przypadki pacjentów z bombkami w nietypowych miejscach), z drugiej – przejmujące świadectwo heroizmu i poświęcenia personelu medycznego.

Filip Kosior jako narrator doskonale oddaje ten dualizm. Jego interpretacja balansuje między komizmem a powagą, co jest nie lada wyzwaniem przy takim materiale. Szczególnie udane są fragmenty, gdzie Kay opisuje biurokratyczne absurdy NHS – Kosior potrafi oddać zarówno frustrację, jak i absurdalny komizm tych sytuacji. Jego głos, momentami drwiący, momentami pełen empatii, idealnie współgra z tekstem Kaya.

Z punktu widzenia historyka literatury, warto zwrócić uwagę na sposób, w jaki Kay konstruuje narrację. Każda historia to miniaturowy dramat z wyraźną strukturą, przypominająca nieco opowiadania Czechowa – pozornie lekka forma, pod którą kryje się głębsza refleksja o kondycji ludzkiej. Tłumaczenie Katarzyny Dudzik znakomicie oddaje ten styl, zachowując zarówno medyczny żargon, jak i potoczne wyrażenia, co w przypadku audiobooka ma szczególne znaczenie.

Słuchając o świątecznych dyżurach w brytyjskich szpitalach, nie mogłem nie przywołać własnych doświadczeń z literaturą faktu opisującą polską służbę zdrowia. Choć kontekst kulturowy jest inny, pewne problemy – przeciążenie personelu, biurokracja, heroizm zwykłych ludzi – pozostają uniwersalne. Kay, podobnie jak najlepsi pisarze dokumentaliści, potrafi pokazać system przez pryzmat jednostkowych historii, co czyni jego opowieść nie tylko zabawną, ale i głęboko humanistyczną.

Jeśli chodzi o techniczną stronę audiobooka, produkcja Insignis Media stoi na wysokim poziomie. Dźwięk jest czysty, dobrze zbalansowany, co przy dłuższym słuchaniu ma duże znaczenie. Sam format – nieco ponad 3 godziny – wydaje się idealny na jednorazowe odsłuchanie, np. podczas świątecznych przygotowań.

Oczywiście, jak każde dzieło, „Świąteczny dyżur” nie jest pozbawiony wad. Dla niektórych słuchaczy humor Kaya może być momentami zbyt dosadny, a krytyka NHS – jednostronna. Jednak właśnie ta subiektywność, to osobiste zaangażowanie autora, nadaje książce autentyczności. To nie jest suchy reportaż, ale emocjonalne świadectwo, które – podobnie jak najlepsze pamiętniki literackie – łączy prawdę faktograficzną z prawdą artystyczną.

Porównując „Świąteczny dyżur” z innymi pozycjami z gatunku literatury medycznej, warto zwrócić uwagę na jego unikalny ton. Gdzie Henry Marsh w „Do No Harm” skupia się na filozoficznych aspektach chirurgii, a Atul Gawande w „Complications” na etyce błędów medycznych, Kay wybiera perspektywę „zwykłego” lekarza, który musi radzić sobie zarówno z dramatycznymi przypadkami, jak i codziennymi absurdami systemu. To podejście, w połączeniu z wyjątkowym talentem narracyjnym, czyni z „Świątecznego dyżuru” pozycję wyjątkową na rynku audiobooków.

Komu poleciłbym tę pozycję? Z pewnością miłośnikom dobrej literatury faktu, osobom zainteresowanym służbą zdrowia, ale też wszystkim, którzy szukają czegoś więcej niż rozrywki – książki, która bawi, ale też skłania do refleksji. To idealny wybór na świąteczny czas, choć jej przesłanie pozostaje aktualne przez cały rok.

Osobiscie, jako badacz literatury, szczególnie cenię w „Świątecznym dyżurze” to, jak Kay przekształca swoje doświadczenia w uniwersalne opowieści o ludzkiej naturze. To nie tylko zbiór zabawnych historii szpitalnych, ale także głęboko humanistyczna refleksja nad tym, co naprawdę znaczy opieka i poświęcenie. W czasach, gdy służba zdrowia na całym świecie przeżywa kryzys, takie głosy są szczególnie cenne.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak