Szara strefa 2 – Piotr Rogoża audiobook – Gangsterska jazda bez trzymanki w nostalgicznym stylu

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury i Słuchacze Audiobooków,

Gdy po raz pierwszy sięgnąłem po audiobook “Szara strefa 2” Piotra Rogoży, przyznam, że towarzyszyła mi pewna doza sceptycyzmu. Jako badacz literatury specjalizujący się w twórczości XIX i XX wieku, rzadko mam okazję zagłębiać się w współczesne komedie gangsterskie. Jednak już po kilkunastu minutach słuchania zrozumiałem, że trafiłem na coś wyjątkowego – dzieło, które łączy w sobie brawurową rozrywkę z głębszą refleksją nad przemianami społecznymi w Polsce.

Piotr Rogoża stworzył kontynuację, która nie tylko dorównuje poziomem pierwszej części, ale w wielu aspektach ją przewyższa. Osadzona w warszawskim półświatku lat 90. historia Buły i Jacusia to nie tylko gangsterska farsa, ale także przenikliwa opowieść o transformacji ustrojowej widzianej od kuchni – przez pryzmat postaci, które w nowej rzeczywistości szukają (często na opak) swojego miejsca. To właśnie ten kontekst historyczny, tak charakterystyczny dla polskiej literatury, przykuł moją uwagę. Pamiętam, jak podczas badań nad literaturą postsocjalistyczną często analizowałem podobne próby uchwycenia ducha przemian – ale rzadko w tak lekki, a jednocześnie celny sposób.

Kluczową siłą tej produkcji jest niewątpliwie interpretacja Szymona Bobrowskiego. Jego głos nie tylko doskonale oddaje charakter poszczególnych bohaterów, ale także mistrzowsko balansuje między komizmem a patosem. Scena, w której Buła wspomina czasy świetności swojego gangu, a Bobrowski nadaje jego głosowi tę specyficzną mieszankę buty i nostalgii, to prawdziwy majstersztyk aktorski. Jako wykładowca często podkreślam studentom, jak ważna w audiobookach jest symbioza między tekstem a wykonaniem – tutaj mamy do czynienia z idealnym tego przykładem.

Analizując warstwę literacką, warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów. Po pierwsze, Rogoża z niezwykłą finezją buduje postaci – nawet drugoplanowi bohaterowie są nakreśleni z taką dbałością o szczegóły, że niemal czujemy ich obecność. Po drugie, dialogi – ostre jak brzytwa, pełne warszawskiego slangu, ale jednocześnie nieprzegadane. To właśnie w nich tkwi cały urok tej prozy. I wreszcie konstrukcja fabuły, która trzyma w napięciu, mimo że czytelnik (czy raczej słuchacz) od początku domyśla się pewnych rozwiązań.

Z punktu widzenia badacza literatury szczególnie interesujące wydają się wątki dotyczące tożsamości i przemijania. Jacuś, który zaczyna kwestionować swoje miejsce w przestępczym świecie, to postać niezwykle współczesna – jego rozterki przypominają te, które opisywali już Prus czy Żeromski, tyle że przeniesione w realia gangsterskiej Warszawy. To fascynujące, jak autor wykorzystuje konwencję komedii, by mówić o rzeczach poważnych – technika, którą w polskiej literaturze stosowali m.in. Gombrowicz czy Mrożek.

Jeśli chodzi o techniczną stronę audiobooka, Storytel jak zwykle nie zawiódł. Dźwięk jest czysty, dobrze zbalansowany, a tempo narracji idealnie dopasowane do charakteru opowieści. Warto dodać, że jako produkcja oryginalna, “Szara strefa 2” została stworzona z myślą o formie audio – widać (a raczej słychać) to w każdym szczególe, od konstrukcji dialogów po sposób prowadzenia narracji.

Porównując tę pozycję do innych dzieł polskiej literatury gangsterskiej, trudno nie zauważyć, że Rogoża znalazł swoją własną niszę. Gdy “Masa” Górskiego skupia się na dokumentalnym aspekcie przestępczości, a “Psy” Pasikowskiego na jej brutalnym wymiarze, “Szara strefa” pokazuje ten świat przez pryzmat absurdu i humoru – co paradoksalnie czyni go bardziej autentycznym. To trochę jak połączenie “Ziemi obiecanej” Reymonta z komedią Barei – pozornie niemożliwa mieszanka, która jednak działa znakomicie.

Dla kogo jest ten audiobook? Z pewnością dla miłośników dobrej rozrywki, ale także dla tych, którzy w literaturze szukają czegoś więcej niż tylko powierzchownej zabawy. To pozycja, która bawi, ale też skłania do refleksji – zwłaszcza dla słuchaczy pamiętających lata 90., dla których będzie to podróż sentymentalna pełna rozpoznawalnych smaczków. Młodsi odbiorcy natomiast mogą potraktować ją jako swego rodzaju lekcję historii – tyle że podaną w wyjątkowo przystępnej formie.

Po zakończeniu słuchania zostałem z poczuciem, że doświadczyłem czegoś wyjątkowego – nie tylko świetnej rozrywki, ale też spotkania z literaturą, która, mimo lekkiej formy, ma wiele do powiedzenia. I chociaż jako naukowiec zwykle skupiam się na dziełach z innej epoki, muszę przyznać, że “Szara strefa 2” przekonała mnie, że współczesna polska proza wciąż potrafi zaskakiwać i inspirować.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak