Szara strefa – Piotr Rogoża audiobook – Gangsterska komedia, która wstrząśnie Twoim światem

Opis

Szanowni Miłośnicy Literackich Podróży,

Gdy po raz pierwszy zetknąłem się z audiobookiem “Szara strefa” Piotra Rogoży, od razu poczułem, że to nie będzie zwykła gangsterska opowieść. Jako badacz literatury polskiej, szczególnie wrażliwy na dzieła osadzone w konkretnych realiach historycznych, z ciekawością zanurzyłem się w tę specyficzną wizję Warszawy lat 90., przypominającą mi moje własne doświadczenia z tamtego okresu. Pamiętam, jak podczas studiów w latach 90. obserwowałem przemiany społeczne i ekonomiczne, które teraz, po latach, znajdują swoje odbicie w literaturze.

“Szara strefa” to dzieło szczególne – z jednej strony mamy tu klasyczną gangsterską komedię, z drugiej zaś głęboką refleksję nad przemijaniem i nostalgią. Główny bohater, Buła, były członek mafii pruszkowskiej, który teraz dorabia jako kierowca Ubera, to postać niezwykle polska w swoim rozdarciu między przeszłością a teraźniejszością. Rogoża mistrzowsko balansuje między humorem a melancholią, tworząc obraz, który – choć fikcyjny – wydaje się niepokojąco autentyczny.

Z literackiego punktu widzenia warto zwrócić uwagę na sposób, w jaki autor konstruuje narrację. Przypomina mi to nieco techniki stosowane przez innych współczesnych pisarzy polskich, takich jak Jakub Małecki (który zresztą sam zachwycał się tą powieścią), ale Rogoża dodaje tu swój własny, charakterystyczny styl – bardziej bezpośredni, bardziej “uliczny”, ale nie pozbawiony literackiej finezji.

Jeśli chodzi o warstwę dźwiękową, Szymon Bobrowski stworzył prawdziwe arcydzieło narracji. Jego głos idealnie oddaje zarówno humor, jak i bardziej refleksyjne momenty powieści. Szczególnie udane są sceny dialogowe – Bobrowski potrafi nadać każdemu bohaterowi indywidualny charakter tylko za pomocą modulacji głosu. Słuchając, miałem nieodparte wrażenie, że oto siedzę w jakimś szemranym barze na Grochowie, przysłuchując się rozmowie starych wyjadaczy. To rzadki przypadek, gdy narrator nie tylko czyta tekst, ale wręcz go performuje, dodając mu nowych wymiarów.

Analizując “Szara strefę” z perspektywy historyka literatury, widzę w niej ciekawe nawiązania do tradycji polskiej powieści środowiskowej, ale przefiltrowanej przez współczesne rozumienie gangsterskiego mitu. To nie jest proste gloryfikowanie przestępczego życia – to raczej opowieść o tym, jak pewne środowiska i pewne wartości odchodzą w przeszłość, pozostawiając po sobie tylko wspomnienia i niedopowiedzenia. Momentami przypominało mi to nieco “Króla” Szczepana Twardocha, choć Rogoża jest bardziej skłonny do autoironii i groteski.

Jednocześnie nie można nie zauważyć pewnych słabości książki. Dla czytelnika oczekującego głębszej psychologizacji postaci czy bardziej wyrafinowanej struktury narracyjnej, “Szara strefa” może wydać się nieco płytka. To jednak celowy zabieg – powieść nie pretenduje do miana literackiego arcydzieła, za to świetnie spełnia swoją rolę jako wciągająca, pełna humoru i momentami wzruszająca opowieść o ludziach żyjących na marginesie prawa i społeczeństwa.

Porównując “Szara strefę” do innych współczesnych polskich kryminałów czy powieści gangsterskich, trudno nie docenić jej oryginalności. Podczas gdy większość autorów stara się naśladować amerykańskie wzorce, Rogoża stworzył coś głęboko zakorzenionego w polskiej rzeczywistości. To nie jest polskie “Breaking Bad” – to coś zupełnie innego, coś co mogło powstać tylko nad Wisłą.

Dla kogo jest ta książka? Z pewnością dla tych, którzy lubią historie z pazurem, ale nie pozbawione refleksji. Dla tych, którzy pamiętają lata 90. i chcą odbyć sentymentalną podróż. Dla tych wreszcie, którzy cenią sobie dobrą narrację audiobookową – bo w tym przypadku warstwa dźwiękowa dodaje tekstowi nowych znaczeń. Jeśli szukacie czegoś lekkiego, ale nie głupiego, zabawnego, ale nie płaskiego, “Szara strefa” będzie idealnym wyborem.

Z literackim pozdrowieniem, Adam Nowak