Szeptucha. Na ołtarzu ciszy – Bianka Kunicka audiobook – Tajemnice, magia i walka o siebie w XVII-wiecznej wsi

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury Słowiańskiej,

Gdy po raz pierwszy zetknąłem się z audiobookiem “Szeptucha. Na ołtarzu ciszy” Bianki Kunickiej, od razu poczułem znajome drżenie ekscytacji, jakie towarzyszy mi zawsze, gdy odkrywam nowe dzieło osadzone w bogatych tradycjach słowiańskich. Ta powieść, niczym starannie utkany gobelin, splata w sobie wątki historyczne, obyczajowe i magiczne, tworząc opowieść, która – jak to ujął mój ulubiony profesor podczas studiów – “oddycha prawdą dawnych wierzeń”.

Akcja rozgrywająca się w XVII-wiecznym Nowogródku od pierwszych minut słuchania przeniosła mnie w czasy, które badam od lat – okres zderzenia pogańskich tradycji z chrześcijaństwem. Postać Nawoi, dziewczynki obdarzonej nadprzyrodzonym darem, przypomniała mi badania, które prowadziłem nad ludowymi wierzeniami w Polsce, gdzie szeptuchy i znachorki pełniły rolę strażniczek odchodzącego w niepamięć świata. Bianka Kunicka z niezwykłą precyzją odtwarza ten klimat, a jej opis wsi Łowce i jej mieszkańców jest tak plastyczny, że niemal czułem zapach ziół suszących się pod strzechami i słyszałem szelest modlitw wypowiadanych półgłosem.

Róża Cieślińska-Dziekiewicz jako narratorka stworzyła interpretację, która – choć nie pozbawiona kontrowersji – wydała mi się niezwykle trafna. Jej głos, momentami chłodny i zdystansowany, idealnie pasuje do surowego klimatu opowieści. Szczególnie urzekło mnie, jak oddała różnorodność postaci – od twardych wieśniaków po mistyczną szeptuchę Akaszę. Jedynie w scenach najbardziej emocjonalnych można by oczekiwać większego zaangażowania, jednak po głębszym namyśle uznałem, że ten umiarkowany styl narracji paradoksalnie wzmacnia realizm historii.

Z literackiego punktu widzenia, Kunicka dokonała ciekawego zabiegu – osadziła uniwersalne pytania o naturę człowieczeństwa w specyficznym, historycznym kontekście. Motyw wykluczenia Nawoi z powodu jej odmienności przywodzi na myśl współczesne dyskusje o tolerancji, co czyni powieść aktualną mimo historycznego kostiumu. Jako badacz zauważyłem też mistrzowskie wykorzystanie motywów z polskiej literatury ludowej – sceny obrzędów przypominają mi opisy z “Chłopów” Reymonta, ale z magicznym dodatkiem, który nadaje im nową jakość.

Jednakże, podobnie jak niektórzy recenzenci, dostrzegłem pewne niedociągnięcia. Fabuła miejscami zwalnia tempo, a niektóre opisy przyrody, choć piękne, wydają się przytłaczać akcję. Brak wyraźnego zakończenia (co wynika z faktu, że to pierwsza część serii) może frustrować słuchaczy oczekujących zamknięcia wątków. Mnie osobiście irytowały też momenty, gdy postępowanie bohaterów wydawało się zbyt współczesne jak na realia XVII wieku – tu autorka mogła zachować większą dyscyplinę historyczną.

Porównując “Szeptuchę” do innych dzieł słowiańskiego fantasy, widzę wyraźne podobieństwa do wczesnych utworów Sapkowskiego, szczególnie w sposobie traktowania magii jako czegoś codziennego, niemal przyziemnego. Jednak Kunicka idzie o krok dalej w eksploracji kobiecej perspektywy, tworząc opowieść, która – jak to ujęła moja koleżanka z katedry – “oddaje głos tym, których historie zwykle pozostawały szeptem”.

Dla kogo będzie to idealny audiobook? Z pewnością dla miłośników historii alternatywnych, słowiańskiej mitologii oraz dla tych, którzy cenią sobie powieści z dobrze zarysowanym tłem obyczajowym. Osoby oczekujące dynamicznej akcji i szybkiego tempa mogą się jednak nieco rozczarować. Ja sam, słuchając “Szeptuchy” podczas wieczornych spacerów po krakowskich Plantach, często zatrzymywałem się, by lepiej przemyśleć poruszane w niej kwestie – to nie jest lektura do pobieżnego odsłuchu.

Reflektując nad całością, muszę przyznać, że mimo pewnych niedociągnięć, “Szeptucha. Na ołtarzu ciszy” to ważny głos we współczesnej polskiej literaturze. Bianka Kunicka udowadnia, że słowiańska tradycja wciąż może być źródłem świeżych opowieści, a Róża Cieślińska-Dziekiewicz swoją interpretacją nadaje im dodatkowej głębi. Czekam na kolejne części z niecierpliwością badacza, który właśnie odkrył obiecujący rękopis.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak