Tam, gdzie diabeł mówi dobranoc – Weronika Tomala audiobook – Miłość i zadziorność w cieniu kopalń

Opis

Drodzy miłośnicy literackich podróży, zwłaszcza tych z dźwiękiem w tle!

Gdy tylko usłyszałam pierwsze zdania audiobooka „Tam, gdzie diabeł mówi dobranoc” Weroniki Tomali, poczułam się jakbym wróciła do czasów, gdy jako studentka literatury odkrywałam uroki polskiej prozy obyczajowej. Ta historia, mistrzowsko interpretowana przez Joannę Domańską, to jak spotkanie starej przyjaciółki w nowej, zaskakującej odsłonie.

Powieść Tomali to współczesny romans, który – nie oszukujmy się – nie odkrywa Ameryki, ale za to bawi, wzrusza i momentami skłania do refleksji. Akcja osadzona na Śląsku, z jego górniczym kolorytem i specyficznym klimatem, od razu przywiodła mi na myśl moją pierwszą podróż do Katowic. Pamiętam, jak zderzenie moich wyobrażeń o tym regionie z rzeczywistością było równie zaskakujące, co doświadczenia Darii, głównej bohaterki.

Daria – warszawska bizneswoman rzucana w śląską rzeczywistość – to postać, która wzbudza skrajne emocje. Z jednej strony irytuje swoją arogancją i stereotypowym myśleniem, z drugiej – jej przemiana, choć przewidywalna, jest pokazana z pewnym wdziękiem. Artur, górnik z krwi i kości, to postać, która mogłaby być karykaturą, ale dzięki narracji Domańskiej zyskuje głębię i autentyczność.

Co mnie szczególnie urzekło w tym audiobooku? Przede wszystkim sposób, w jaki narratorce udało się oddać śląską melodykę języka bez popadania w przesadę. Jako osoba, która sporo czasu spędziła na analizowaniu regionalnych odmian polszczyzny w literaturze, doceniam tę subtelność. Domańska nie tylko świetnie oddaje emocje bohaterów, ale też potrafi delikatnie zaznaczyć różnice kulturowe między światem korporacyjnej Warszawy a śląską społecznością.

Jeśli chodzi o konstrukcję powieści, Tomala stosuje sprawdzone schematy: zderzenie dwóch światów, początkowy konflikt przeradzający się w uczucie, przemiana głównej bohaterki. To wszystko przypomina mi dyskusje, które prowadziłam ze studentami o współczesnej literaturze popularnej – jak bardzo ważna jest w niej równowaga między przewidywalnością a zaskoczeniem. „Tam, gdzie diabeł mówi dobranoc” balansuje na tej krawędzi, czasem przeważając w stronę banału, ale częściej utrzymując przyjemne napięcie.

Dla mnie, jako krytyczki przyzwyczajonej do bardziej wymagającej literatury, najciekawsze w tej powieści były momenty, gdy stereotypy zaczynały pękać. Scena, w której Daria po raz pierwszy zjawia się w typowym śląskim domu, przypomniała mi moje własne zdziwienie, gdy podczas badań terenowych odkrywałam, jak bardzo nasze wyobrażenia o „innych” bywają powierzchowne. Tomala, choć operuje dość prostymi środkami, potrafi pokazać, że za każdym stereotypem kryje się bardziej złożona rzeczywistość.

Technicznie audiobook stoi na wysokim poziomie. Dźwięk jest czysty, a tempo narracji – idealnie dostosowane do charakteru powieści. 8 godzin i 17 minut słuchania mija niepostrzeżenie, co zawsze jest dobrą rekomendacją. Domańska ma tę rzadką umiejętność prowadzenia słuchacza przez historię w sposób naturalny, bez zbędnego aktorstwa, ale też bez monotonii.

Czy poleciłabym ten tytuł? Z pewnością osobom szukającym lekkiej, ale nie całkiem płytkiej rozrywki. To nie jest literatura, która zmieni czyjeś życie, ale może być miłym towarzyszem podróży czy wieczoru z herbatą. Dla mnie, zawodowo zajmującej się bardziej wymagającymi tekstami, ta powieść była jak deser po obfitym posiłku – słodki, niekoniecznie pożywny, ale sprawiający przyjemność.

Porównując „Tam, gdzie diabeł mówi dobranoc” do innych współczesnych polskich romansów, widzę wyraźnie, że Tomala stara się wyjść poza schemat. Nie do końca jej to wychodzi, ale samo staranie zasługuje na uznanie. Brakuje mi tu może bardziej odważnego potraktowania śląskiego tła – mogło być nie tylko scenerią, ale i pełnoprawnym bohaterem. Niemniej, dla osób nieznających regionu to i tak ciekawa lekcja.

Kończąc słuchanie, miałam mieszane uczucia. Z jednej strony – przewidywalność fabuły momentami nużyła. Z drugiej – niektóre sceny, zwłaszcza te związane z odkrywaniem przez Darię śląskich tradycji, były opisane z prawdziwym uczuciem. I to właśnie te momenty, wraz z doskonałą interpretacją Domańskiej, sprawiają, że audiobook warty jest uwagi.

Z literackim pozdrowieniem,
Zofia Kowalska