Tudorowie: Od Henryka VIII do Elżbiety Wielkiej – Michał Gadziński audiobook – Fascynująca podróż przez burzliwe dzieje dynastii Tudorów

Opis

Drodzy miłośnicy historii i słowa mówionego,

Kiedy po raz pierwszy sięgnąłem po audiobook “Tudorowie: Od Henryka VIII do Elżbiety Wielkiej” Michała Gadzińskiego, narrated przez Dawida Miązka, nie spodziewałem się, że ta niespełna trzygodzinna podróż przez burzliwe losy dynastii Tudorów tak mnie pochłonie. Jako badacz literatury i pasjonat historii, od lat śledzę, jak autorzy splatają fakty historyczne z narracją, tworząc opowieści, które ożywają w wyobraźni słuchacza. Gadziński, absolwent Uniwersytetu Warszawskiego i znawca kultury anglosaskiej, podjął się ambitnego zadania – nie tylko opowiedzieć o Henryku VIII, Marii I i Elżbiecie I, ale też obalić mity, które narosły wokół tej dynastii w popkulturze. Czy mu się to udało? Z perspektywy zarówno historyka literatury, jak i zwykłego słuchacza, mogę powiedzieć, że to audiobook, który zasługuje na uwagę, choć nie jest pozbawiony pewnych rys.

Moje osobiste wspomnienia związane z historią Tudorów sięgają czasów, gdy jako młody doktorant analizowałem, jak literatura XIX i XX wieku w Polsce i Europie Wschodniej czerpała z wielkich narracji historycznych. Pamiętam, jak podczas jednego z seminariów w Instytucie Historycznym UW dyskutowaliśmy o tym, jak fakty i fikcja przeplatają się w opowieściach o wielkich dynastiach. To samo pytanie towarzyszyło mi, gdy słuchałem Gadzińskiego – ile w tej historii jest prawdy, a ile romantycznej mgły, którą narzuciły nam seriale i filmy? Autor, z typową dla siebie skrupulatnością, podchodzi do tematu z akademicką precyzją, ale jednocześnie nie zapomina, że audiobook to medium, które musi porwać słuchacza. I tu zaczyna się moja analiza.

Od strony treści “Tudorowie” to prawdziwa perełka dla tych, którzy szukają czegoś więcej niż powierzchownej opowieści o królewskich romansach. Gadziński nie ogranicza się do pikantnych szczegółów z alkowy Henryka VIII – choć oczywiście nie pomija jego sześciu żon i tragicznych losów dwóch z nich. Zamiast tego stawia pytania, które zmuszają do refleksji: czy ambicje Henryka VIII były wyłącznie osobiste, czy jednak służyły wzmocnieniu korony? Jak konflikt tronu z ołtarzem wpłynął na losy Anglii? I dlaczego panowanie Elżbiety I nazywamy „złotym wiekiem”? Autor prowadzi nas przez meandry dworskiego życia, dynastycznych rozgrywek i religijnych przewrotów z wprawą, która zdradza jego pasję do tematu. Szczególnie urzekła mnie analiza kontrastu między Marią I, zwaną „Krwawą Marią”, a Elżbietą I, „Królową-Dziewicą”. Gadziński pokazuje, jak ich charaktery i decyzje były odbiciem nie tylko osobistych przekonań, ale i czasów, w których przyszło im rządzić.

Nie sposób jednak pominąć kontekstu kulturowego, który autor zręcznie wplata w narrację. Jako Polak, Gadziński patrzy na Tudorów z pewnego dystansu, co pozwala mu uniknąć anglofilskiego zadęcia, tak częstego w zachodnich opracowaniach. Obalając stereotypy – jak choćby przesadzoną demonizację Marii I czy idealizację Elżbiety – przypomina nam, że historia to nie czarno-biała opowieść, ale złożona mozaika ludzkich wyborów. Dla mnie, jako badacza literatury porównawczej, fascynujące jest to, jak Gadziński łączy fakty historyczne z ich literackim echem, wskazując, gdzie kończy się prawda, a zaczyna fikcja rodem z książek Hilary Mantel czy Philippy Gregory.

Przechodząc do warstwy audio, muszę przyznać, że Dawid Miązek jako narrator budzi we mnie mieszane uczucia. Z jednej strony jego głos jest ciepły i przyjemny, co sprawia, że słuchanie audiobooka to czysta przyjemność – zwłaszcza w krótszych fragmentach, gdy opisuje dworskie intrygi czy miłosne perypetie Henryka. Z drugiej jednak strony, jego interpretacja bywa nierówna. W momentach, gdy Gadziński zagłębia się w religijne spory czy polityczne niuanse, Miązek zdaje się tracić rytm – jego intonacja staje się monotonna, a czasem nawet zbyt kaznodziejska, co może irytować. Jeden z recenzentów na portalu Publio.pl nazwał to wręcz „kazaniem z ambony”, i choć nie posunąłbym się tak daleko, rozumiem tę frustrację. Nazwiska angielskie, jak „Anne Boleyn” czy „Thomas Cranmer”, czasem brzmią nienaturalnie, co wytrąca z immersji. Niemniej jednak, jakość dźwięku jest bez zarzutu – produkcja Histmag.org i PROMOHISTORIA stoi na wysokim poziomie, a niespełna 3,5-godzinny czas trwania sprawia, że audiobook nie nuży.

Porównując “Tudorowie” do innych dzieł o tej dynastii, jak choćby słynna trylogia Mantela o Thomasie Cromwellu, widzę wyraźną różnicę w podejściu. Mantel stawia na literacką fikcję, budując psychologiczne portrety swoich bohaterów, podczas gdy Gadziński pozostaje wierny faktom, oferując raczej historyczny komentarz niż fabularną opowieść. To sprawia, że jego audiobook jest bardziej edukacyjny niż rozrywkowy, co dla jednych będzie zaletą, a dla innych wadą. Osobiście doceniam tę rzetelność – przypomina mi zajęcia, które prowadziłem dla studentów, gdy zachęcałem ich do spojrzenia na literaturę przez pryzmat historycznego kontekstu.

Mówiąc o zaletach i ograniczeniach, warto podkreślić, że “Tudorowie” to audiobook dla tych, którzy cenią sobie głębię i analizę. Gadziński nie boi się wchodzić w szczegóły, co czyni jego pracę wartościową dla pasjonatów historii. Z drugiej strony, osoby szukające lekkiej, dynamicznej narracji mogą poczuć się przytłoczone akademickim tonem. Do tego dochodzi wspomniana już nierówna interpretacja Miązka, która czasem odbiera opowieści płynność. Mimo to, słuchając tego audiobooka, czułem się jak podczas dobrej rozmowy z kolegą po fachu – pełnej faktów, ale i osobistych refleksji.

Komu poleciłbym tę pozycję? Przede wszystkim miłośnikom historii, którzy chcą lepiej zrozumieć epokę Tudorów bez popkulturowego filtra. To także świetny wybór dla tych, którzy lubią audiobooki z polskim akcentem – zarówno dosłownym, jak i kulturowym. Jeśli szukacie darmowego audiobooka, warto sprawdzić platformy takie jak Storytel czy Virtualo, które czasem oferują takie tytuły w promocji – choć w tym przypadku mamy do czynienia z premierą z 11 marca 2025 roku, więc na „audiobook free” trzeba będzie pewnie poczekać.

Na koniec, słuchając “Tudorowie”, wróciłem myślami do czasów, gdy jako student wertowałem kroniki i pamiętniki, próbując zrozumieć, co napędzało wielkich władców. Gadziński i Miązek, mimo pewnych potknięć, przypomnieli mi, dlaczego historia jest tak fascynująca – to nie tylko fakty, ale i ludzie, którzy je tworzyli. Ten audiobook to nie tylko lekcja historii, ale i dowód na to, że przeszłość wciąż może nas inspirować.

Z literackim i historycznym pozdrowieniem,
Adam Nowak