W tajnej służbie II Rzeczypospolitej. Tom I. Operacja berlińska – Krzysztof Goluch audiobook – Szpiegowska gra, gdzie stawką jest przyszłość Polski

Opis

Szanowni Państwo, miłośnicy literatury i historii,

Z wielką przyjemnością dzielę się dziś z Państwem moimi refleksjami na temat audiobooka „W tajnej służbie II Rzeczypospolitej. Tom I. Operacja berlińska” autorstwa Krzysztofa Golucha, w interpretacji Grzegorza Filipowicza. Jako badacz literatury polskiej i historyk z zamiłowania, zawsze z ciekawością sięgam po dzieła osadzone w burzliwych okresach naszej przeszłości, a okres odbudowy państwa polskiego po I wojnie światowej należy do tych, które szczególnie mnie fascynują. Ta powieść historyczna, wydana przez SAGA Egmont, której premiera w formie audiobooka zaplanowana jest na 14 marca 2025 roku, przenosi nas w świat intryg, patriotyzmu i walki o niepodległość. Już na wstępie powiem, że moje doświadczenie słuchania (tzw. „audiobook experience”) było zarówno intelektualnie stymulujące, jak i emocjonalnie angażujące, choć nie obyło się bez pewnych zastrzeżeń, o których opowiem w dalszej części.

Pierwsze wrażenie po włączeniu nagrania to poczucie zanurzenia w atmosferę roku 1919. Autor z dbałością o detale historyczne przedstawia Polskę w momencie, gdy odzyskuje niepodległość i walczy o ugruntowanie swojej pozycji na mapie Europy. Fabuła skupia się na młodym Wiktorze Adamczewskim, który wstępuje w szeregi wywiadu, by chronić młode państwo przed zagrożeniami ze strony dawnych zaborców i nowego wroga rodzącego się na wschodzie. Tło polityczne, z konferencją w Wersalu i dyplomatycznymi rozgrywkami, jest doskonale zarysowane, co pozwala słuchaczowi poczuć napięcie tamtych czasów. Od razu skojarzyło mi się to z moimi własnymi badaniami nad literaturą polską XIX i XX wieku, gdzie często analizowałem, jak autorzy splatają wątki historyczne z fikcją literacką, tworząc barwną mozaikę kultury i społeczeństwa. Pamiętam, jak podczas jednej z dyskusji z moimi studentami na temat powieści historycznych, zastanawialiśmy się, jak cienka jest granica między faktem a literacką wyobraźnią. „Operacja berlińska” jest właśnie takim dziełem, które prowokuje do takich rozważań.

Przechodząc do analizy treści, warto podkreślić, że książka Krzysztofa Golucha porusza kilka kluczowych tematów. Pierwszym z nich jest walka o niepodległość, ukazana nie tylko jako zmagania militarne, ale także jako gra wywiadu, pełna ryzyka i poświęcenia. Drugim ważnym motywem są konflikty polityczne na arenie międzynarodowej, które autor przedstawia z dużą dbałością o realia epoki. Od strony literackiej, powieść wpisuje się w gatunek powieści szpiegowskiej i historycznej, łącząc elementy napięcia i intrygi z patriotycznym przesłaniem. Z perspektywy badacza literatury muszę przyznać, że Goluch dobrze radzi sobie z budowaniem klimatu epoki, choć chwilami mam wrażenie, że fabuła traci tempo na rzecz zbyt szczegółowych opisów historycznych. Dla miłośników gatunku, takich jak ja, jest to jednak bardziej zaleta niż wada, bo pozwala lepiej zrozumieć kontekst tamtych wydarzeń.

Nie sposób pominąć kwestii interpretacji lektorskiej, która w przypadku audiobooków jest równie istotna, co sama treść. Grzegorz Filipowicz, narrator tego wydania, wnosi do „Operacji berlińskiej” sporo energii i emocji. Jego głos jest wyraźny, a intonacja dobrze oddaje napięcie szpiegowskich misji Wiktora Adamczewskiego. Szczególnie zapadły mi w pamięć sceny dialogowe, gdzie Filipowicz różnicuje ton postaci, nadając im indywidualny charakter. Jakość dźwięku jest na wysokim poziomie, co dodatkowo wzbogaca „listening experience”. Nie ma tu żadnych technicznych zgrzytów, które mogłyby wytrącić słuchacza z rytmu. Myślę, że dla osób poszukujących darmowych audiobooków (tzw. „audiobook free” czy „free audiobook”), warto zwrócić uwagę na produkcje SAGA Egmont, które często oferują wysoką jakość w przystępnej formie, choć nie mam informacji, czy ten konkretny tytuł będzie dostępny za darmo. Niemniej jednak, interpretacja Filipowicza z pewnością zasługuje na uznanie, bo potrafi utrzymać uwagę słuchacza przez niemal 12 godzin trwania nagrania.

Mimo wielu zalet, audiobook nie jest pozbawiony wad. Z perspektywy krytyka literackiego muszę zauważyć, że tempo narracji miejscami pozostawia wiele do życzenia. Zgadzam się tu z jednym z recenzentów, Konradem, który określił utwór jako „nudny”. Nie jest to może najtrafniejsze określenie, ale rzeczywiście niektóre fragmenty, zwłaszcza te bardziej opisowe, mogą wydawać się zbyt rozwlekłe dla słuchaczy oczekujących dynamicznej akcji typowej dla powieści szpiegowskich. Ponadto, choć doceniam dbałość o szczegóły historyczne, czasem odnoszę wrażenie, że autor zbyt mocno skupia się na faktach, kosztem pogłębienia psychologii postaci. Wiktor Adamczewski, choć interesujący jako protagonista, pozostaje nieco schematyczny – chciałbym lepiej zrozumieć jego wewnętrzne rozterki i motywacje.

Porównując „Operację berlińską” do innych utworów z gatunku powieści historycznej i szpiegowskiej, można dostrzec pewne podobieństwa do książek Zygmunta Miłoszewskiego, zwłaszcza cyklu o komisarzu Maciejewskim, gdzie również mamy do czynienia z realiami II Rzeczypospolitej, choć w nieco późniejszym okresie. Podobnie jak u Miłoszewskiego, u Golucha widać dbałość o tło historyczne, które staje się niemal osobnym bohaterem powieści. Innym skojarzeniem jest twórczość Vincenta V. Severskiego, który w swoich współczesnych powieściach szpiegowskich również eksploruje kulisy pracy wywiadu. Choć kontekst historyczny jest inny, uniwersalne pozostają moralne dylematy i poczucie zagrożenia, które towarzyszą bohaterom. W porównaniu z tymi autorami, Goluch wypada solidnie, choć nie osiąga jeszcze ich poziomu w budowaniu wielowymiarowych postaci.

Komu poleciłbym ten audiobook? Z pewnością miłośnikom powieści historycznych i szpiegowskich, a także wszystkim, którzy interesują się historią Polski, szczególnie okresem międzywojennym. To także dobra propozycja dla osób, które dopiero zaczynają swoją przygodę z audiobookami, ponieważ interpretacja Grzegorza Filipowicza jest przystępna i wciągająca. Myślę, że słuchacze docenią zarówno walory edukacyjne, jak i rozrywkowe tego dzieła. Jeśli ktoś szuka utworów osadzonych w podobnych realiach, warto sięgnąć po wspomniane już książki Miłoszewskiego czy Severskiego, a także po powieści Jacka Komudy, które choć dotyczą innych epok, również oddają ducha polskiej historii.

Na poziomie osobistym, słuchanie tego audiobooka przywołało wspomnienia z czasów moich wykładów na uniwersytecie, gdy omawiałem z młodymi adeptami literatury, jak ważne jest zrozumienie kontekstu historycznego dla pełnego odbioru dzieła. Pamiętam, jak jeden ze studentów zauważył, że powieści historyczne są jak wehikuł czasu – pozwalają nam nie tylko zrozumieć przeszłość, ale i poczuć jej emocje. Słuchając „Operacji berlińskiej”, miałem podobne odczucia. To dzieło, które nie tylko opowiada historię, ale i skłania do refleksji nad tym, czym jest patriotyzm i poświęcenie. Jako badacz literatury i historii, doceniam takie utwory, bo przypominają nam, że przeszłość nie jest jedynie zbiorem dat i faktów, ale żywą opowieścią o ludziach i ich wyborach.

Podsumowując, „W tajnej służbie II Rzeczypospolitej. Tom I. Operacja berlińska” to audiobook, który zasługuje na uwagę zarówno ze względu na wartości historyczne, jak i literackie. Choć nie jest pozbawiony wad, takich jak nierównomierne tempo narracji czy niedostateczne pogłębienie postaci, to jednak oferuje solidną dawkę emocji i wiedzy. Interpretacja Grzegorza Filipowicza dodatkowo wzbogaca doświadczenie słuchania, czyniąc z tego utworu propozycję wartą rozważenia. Z niecierpliwością czekam na kolejne tomy cyklu, mając nadzieję, że autor rozwinie wątki, które w pierwszej części pozostawiły pewien niedosyt. Dla mnie, jako miłośnika literatury i historii, było to doświadczenie zarówno intelektualnie satysfakcjonujące, jak i pełne emocji, które na długo pozostaną w mojej pamięci.

Z literackim i historycznym uznaniem, Adam Nowak