Wicierz – M.M. Perr audiobook – Mroczna tajemnica nadmorskiego kurortu

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury Kryminalnej,

Gdy po raz pierwszy sięgnąłem po audiobook „Wicierz” M.M. Perr w interpretacji Filipa Kosiora, moje oczekiwania były podwójnie uzasadnione. Z jednej strony – jako badacz literatury śledzę rozwój polskiej prozy kryminalnej od lat, z drugiej – cała seria z podkomisarzem Robertem Lwem zajmuje szczególne miejsce w moim osobistym kanonie współczesnych „kryminałów z duszą”. I muszę przyznać, że ten tom nie tylko nie zawiódł, ale wręcz zaskoczył głębią psychologiczną, która – jak to często bywa w najlepszych utworach tego gatunku – wychodzi poza schematy powieści sensacyjnej.

Akcja rozgrywa się w nadmorskim Wicierzu, gdzie pozornie sielankowy klimat turystycznej miejscowości zostaje brutalnie zaburzony odkryciem zwłok matki warszawskiego radnego. Już samo to zestawienie – polityka i prowincjonalna rzeczywistość – stanowi świetny punkt wyjścia dla kryminalnej intrygi. Autor mistrzowsko buduje napięcie, stopniowo odsłaniając przed słuchaczem kolejne warstwy tajemnicy. Pamiętam, jak podczas moich badań nad literaturą popularną w latach 90. często analizowałem mechanizmy konstruowania suspensu – tutaj mamy do czynienia z prawdziwym majstersztykiem narracyjnym.

Podkomisarz Lew to postać, której rozwój śledzę z prawdziwą przyjemnością od pierwszego tomu serii. Perr unika łatwych rozwiązań – jej bohater nie jest ani stereotypowym „twardzielem”, ani przesadnie wyidealizowanym detektywem. Jego wątpliwości, sposób prowadzenia śledztwa, a nawet drobne przywary czynią go postacią niezwykle autentyczną. Szczególnie cenne są sceny współpracy z miejscową policjantką Jowitą – dialogi między nimi pełnią nie tylko funkcję ekspozycyjną, ale stanowią świetne studium relacji zawodowych w trudnych warunkach.

Filip Kosior jako narrator sprawdza się doskonale. Jego głos – równy, ale pełny subtelnych modulacji – idealnie współgra z klimatem powieści. Szczególnie doceniam sposób, w jaki potrafi oddać różnorodność postaci bez popadania w przesadę. W scenach dialogowych nigdy nie tracimy orientacji, kto właśnie mówi, a jednocześnie interpretacja pozostaje naturalna. To ważne, bo w audiobooku nadmierna „teatralność” często psuje odbiór. Kosior zachowuje doskonałą równowagę między ekspresją a powściągliwością – jego interpretacja to prawdziwa uczta dla uszu.

Tematyka powieści – potencjalne seryjne morderstwa w małej społeczności – nie jest może całkiem nowa, ale Perr nadaje jej świeżość poprzez wnikliwe portrety psychologiczne zarówno ofiar, jak i świadków. Pamiętam, jak podczas jednego z moich wykładów o literaturze kryminalnej dyskutowaliśmy ze studentami o fenomenie „zła na prowincji” – „Wicierz” wpisuje się w tę tradycję, ale jednocześnie unika łatwych uproszczeń. Morderca (o ile w ogóle istnieje) nie jest tu demonicznym psychopatą, a społeczność Wicierza – choć pełna sekretów – nie przypomina stereotypowego „gniazda zbrodni”.

Jeśli chodzi o konstrukcję fabuły, Perr stosuje ciekawy zabieg – zamiast typowego dla gatunku „wyścigu z czasem”, mamy tu raczej metodyczne, pełne wątpliwości śledztwo. Podkomisarz Lew nie działa pod presją mediów czy przełożonych, co pozwala autorce skupić się na procesie detektywistycznym. To podejście przypomina mi nieco najlepsze tradycje klasycznego kryminału, gdzie ważniejsza od akcji jest analiza motywów i zachowań.

Jedynym drobnym zarzutem, jaki mógłbym wysunąć, jest nieco przewidywalny wątek romantyczny – choć prowadzony z klasą, wydaje się czasem nieco sztucznie wkomponowany w główną fabułę. Jednak nawet ten element Perr potrafi wykorzystać do pogłębienia portretu głównego bohatera, pokazując jego ludzkie słabości i dylematy.

Porównując „Wicierz” z innymi współczesnymi polskimi kryminałami, widzę wyraźnie, że seria z podkomisarzem Lwem wyróżnia się dojrzałością stylu i dbałością o szczegóły. Podczas gdy wiele współczesnych powieści tego gatunku skupia się na efektownych zwrotach akcji, Perr stawia na wiarygodność psychologiczną i społeczną. To podejście przypomina mi nieco najlepsze dokonania Joanny Chmielewskiej, choć oczywiście w zupełnie współczesnym wydaniu.

Dla kogo będzie to idealny audiobook? Z pewnością dla miłośników inteligentnych kryminałów, którzy cenią sobie atmosferę i rozwój postaci równie bardzo, co zagadkę do rozwiązania. Również ci, którzy dopiero zaczynają przygodę z polską literaturą kryminalną, znajdą w „Wicierzu” doskonałe wprowadzenie – powieść jest bowiem wystarczająco samodzielna, by można było ją czytać (lub słuchać) bez znajomości poprzednich tomów.

Osobiste refleksje? „Wicierz” to audiobook, który towarzyszył mi podczas wielu wieczornych spacerów nad Wisłą. I muszę przyznać, że sposób, w jaki Kosior interpretuje opisy nadmorskiego krajobrazu, sprawił, że nawet warszawskie bulwary na chwilę zamieniały się w plaże Wicierza. To właśnie magia dobrej literatury i znakomitej interpretacji – potrafią przenieść słuchacza w zupełnie inny świat.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak