Wszystko zostaje w rodzinie – Aneta Jadowska audiobook – Chaos, magia i wampirza gra o przetrwanie

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury Fantastycznej,

Gdy po raz pierwszy zetknąłem się z audiobookiem “Wszystko zostaje w rodzinie” Anety Jadowskiej, czwartym tomem “Heksalogii o Dorze Wilk”, moje doświadczenie badacza literatury kazało mi podejść do tej pozycji z pewną rezerwą. Urban fantasy nie jest bowiem gatunkiem, który zwykle stanowi przedmiot moich akademickich analiz. Jednak już po kilku godzinach słuchania muszę przyznać, że ta produkcja wydawnictwa SQN w wykonaniu Joanny Osydy zaskoczyła mnie na wielu poziomach.

Z perspektywy historyka literatury szczególnie fascynujące jest obserwowanie, jak Jadowska buduje swój świat, czerpiąc zarówno ze współczesnej popkultury, jak i z tradycji słowiańskiej. W “Wszystko zostaje w rodzinie” autorka kontynuuje opowieść o Dorze Wilk, wiedźmie uwikłanej w skomplikowane relacje między światem ludzi a istotami nadnaturalnymi. To, co szczególnie przykuło moją uwagę, to sposób, w jaki polityka wampirza została ukazana jako lustro odbijające mechanizmy władzy w świecie rzeczywistym – temat, który jako badacz literatury zaangażowanej społecznie szczególnie doceniam.

Pamiętam, jak podczas moich studiów nad literaturą XIX-wieczną często analizowaliśmy, w jaki sposób pisarze ukrywali komentarze społeczne pod płaszczykiem fantastyki. Jadowska wydaje się kontynuatorką tej tradycji, choć w zupełnie współczesnym wydaniu. Jej wampiry i wilkołaki to nie tylko postacie z baśni, ale nosiciele głębszych prawd o naturze władzy, wykluczenia i przynależności.

Joanna Osyda jako narratorka stworzyła interpretację, która – choć nie wszystkim się podoba – wydaje się idealnie współgrać z charakterem głównej bohaterki. Jej głos, momentami chropowaty, momentami pełen ironii, oddaje złożoność Dory Wilk. Szczególnie udane są sceny dialogowe, w których Osyda potrafi oddać zarówno napięcie politycznych przepychanek, jak i gorzką ironię codziennych zmagań bohaterki. Technicznie rzecz biorąc, jakość nagrania jest na wysokim poziomie, bez zakłóceń czy nierówności w głośności, co dla kogoś, kto spędza długie godziny na słuchaniu audiobooków (często podczas podróży między bibliotekami i archiwami), ma niebagatelne znaczenie.

Nie sposób jednak nie odnieść się do kontrowersji, jakie budzi sama postać Dory Wilk. Jako badacz literatury muszę przyznać, że konstrukcja tej bohaterki rzeczywiście może budzić pewne wątpliwości. Z jednej strony mamy do czynienia z silną, niezależną kobietą, co samo w sobie jest godne pochwały. Z drugiej jednak – jak słusznie zauważyła recenzentka Marta – istnieje ryzyko, że Dora staje się zbyt “idealna”, co może irytować część słuchaczy. To klasyczny dylemat współczesnej literatury popularnej: jak stworzyć silną postać kobiecą, nie popadając przy tym w schemat “Mary Sue”.

Porównując “Wszystko zostaje w rodzinie” do innych pozycji z gatunku urban fantasy, zarówno polskich (jak wspomniany “Szamański blues” tej samej autorki), jak i zagranicznych (seria o Harrym Dresdenie Jima Butchera), widzimy, że Jadowska znalazła swój własny, rozpoznawalny styl. Jej świat jest bardziej mroczny i politycznie złożony niż u Butchera, ale jednocześnie bardziej osadzony w polskich realiach niż amerykańskie odpowiedniki.

Dla kogo będzie to idealny audiobook? Z pewnością dla fanów gatunku, którzy cenią sobie rozbudowane światy i polityczne intrygi. Dla tych, którzy szukają lekkiej rozrywki, może być nieco przytłaczający. Warto też zaznaczyć, że choć jest to czwarty tom serii, produkcja SQN zadbała o to, by nowi słuchacze mogli wejść w świat Dory Wilk bez konieczności poznawania poprzednich części – choć oczywiście pełnię doświadczenia zapewni zapoznanie się z całą heksalogią.

Osobiste refleksje? Jako badacz literatury często zastanawiam się, gdzie przebiega granica między “poważną” literaturą a “rozrywką”. “Wszystko zostaje w rodzinie” Anety Jadowskiej w wykonaniu Joanny Osydy to dowód, że to rozróżnienie jest często sztuczne. To audiobook, który bawi, ale też skłania do myślenia – i być może właśnie w tym tkwi jego największa siła.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak