Z nienawiści do kobiet – Justyna Kopińska audiobook – Prawda, która wstrząsa sumieniem

Opis

Drodzy Miłośnicy Literatury Faktu i Reportażu,

Gdy po raz pierwszy sięgnęłam po audiobook „Z nienawiści do kobiet” Justyny Kopińskiej w interpretacji Krystyny Czubówny, nie spodziewałam się, że ta pozycja tak głęboko zapadnie mi w pamięć. Jako krytyczka literacka zafascynowana współczesną prozą dokumentalną, często analizuję teksty na pograniczu dziennikarstwa i literatury, ale rzadko które dzieło wywołuje we mnie tak intensywną mieszankę podziwu dla warsztatu i bolesnego współodczuwania z bohaterami reportaży.

Przyznaję, że początkowo tytuł wydał mi się nieco mylący – spodziewałam się jednolitego wywodu o przemocy wobec kobiet, a otrzymałam wielowarstwowy zbiór opowieści o różnych przejawach systemowej niesprawiedliwości. To właśnie ta wieloaspektowość stała się dla mnie największą wartością książki. Kopińska, niczym doświadczony chirurg społecznych patologii, precyzyjnie rozcina kolejne warstwy polskiej rzeczywistości, ukazując mechanizmy wykluczenia, przemocy i instytucjonalnego zaniedbania.

Szczególnie poruszył mnie reportaż o Violetcie Villas. Głos Czubówny, który zwykle kojarzę z poważnymi dokumentami przyrodniczymi, tutaj nabrał szczególnej, niemal teatralnej ekspresji. Słuchając o losach wybitnej artystki, miałam przed oczami własne wspomnienie z dzieciństwa – jak moja babcia, wielbicielka Villas, z rozczarowaniem komentowała jej późniejsze występy, nie rozumiejąc tragedii człowieka zmiażdżonego przez system i opinię publiczną. Kopińska z niezwykłą wrażliwością pokazuje, jak łatwo przychodzi nam oceniać tych, którzy nie mieszczą się w naszych wyobrażeniach o „właściwym” artyście.

Technicznie, interpretacja Czubówny to mistrzostwo świata. Jej głos – stonowany, ale pełen wewnętrznego napięcia – idealnie współgra z reporterskim stylem Kopińskiej. Zwłaszcza w fragmentach dotyczących pedofilii w Kościele ta powściągliwość narracji potęguje dramatyzm opisywanych wydarzeń. Słuchałam tych fragmentów podczas spaceru po warszawskich Łazienkach i musiałam kilkakrotnie przysiąść na ławce, tak mocno wstrząsnęły mną relacje ofiar. To właśnie siła tego audiobooka – nie pozwala zachować emocjonalnego dystansu.

W porównaniu z innymi polskimi reportażami ostatnich lat, jak „Dziewczyny z Dubaju” czy „Żeby nie było śladów” Cezarego Łazarewicza, książka Kopińskiej wyróżnia się szczególną intensywnością języka. Każde zdanie jest precyzyjnie wyważone, pozbawione zbędnego patosu, a przez to jeszcze bardziej przejmujące. Jako wykładowczyni akademicka często podkreślam studentom, że dobry reportaż to nie tylko temat, ale przede wszystkim warsztat – i „Z nienawiści do kobiet” powinien być wzorem takiego rzemiosła.

Jedynym zarzutem, jaki mogłabym postawić, jest pewna nierówność emocjonalna poszczególnych reportaży. Podczas gdy niektóre (jak ten o Villas czy o molestowaniu w wojsku) są dopracowane w każdym calu, inne wydają się nieco bardziej schematyczne. Może to jednak wynikać z natury audiobooka – niektóre niuanse, które w wersji drukowanej można przeczytać wielokrotnie, w formie dźwiękowej umykają przy pierwszym odsłuchu.

Dla słuchaczy szukających głębokiego, poruszającego doświadczenia literackiego, ta pozycja będzie strzałem w dziesiątkę. Ostrzegam jednak – to nie jest lektura na lekkie popołudnie. Po każdym rozdziale potrzebowałam chwili wyciszenia, by przetrawić usłyszane historie. I właśnie ta konieczność refleksji jest największą zaletą dzieła Kopińskiej – zmusza do myślenia, do kwestionowania utartych schematów, do spojrzenia poza własne przywileje.

Z literackim szacunkiem,nZofia Kowalska