Zabójstwo Rogera Ackroyda – Agatha Christie audiobook – Tajemnica, która wstrząsnęła światem kryminału

Opis

Drodzy miłośnicy literackich zagadek i finezyjnych narracji,

Gdy po raz pierwszy sięgnęłam po audiobookowe wydanie „Zabójstwa Rogera Ackroyda” Agathy Christie w interpretacji Krzysztofa Gosztyły, moje oczekiwania były podwójnie napięte – z jednej strony jako wielbicielka klasycznych kryminałów, z drugiej jako badaczka narracji literackich. I muszę przyznać, że ta produkcja SAGA Egmont nie tylko spełniła, ale wręcz przekroczyła moje oczekiwania, stając się czymś więcej niż tylko adaptacją dźwiękową – to prawdziwa uczta dla zmysłów i intelektu.

Przyznaję, że pierwsze zetknięcie z twórczością Christie miałam jeszcze w czasach studenckich, gdy na seminarium z teorii narracji analizowaliśmy „I nie było już nikogo”. Jednak to właśnie „Zabójstwo…” zafascynowało mnie najbardziej ze względu na swoją przewrotną konstrukcję narracyjną. Pamiętam, jak podczas jednego z krakowskich wieczorów literackich toczyliśmy zażarte dyskusje o granicach uczciwości wobec czytelnika w kryminałach – i ta powieść zawsze była punktem zapalnym tych rozmów.

Christie, niczym doświadczony iluzjonista, mistrzowsko żongluje konwencjami gatunku. Fabuła osadzona w typowej angielskiej wiosce King’s Abbot, pełnej skrywanych namiętności i rodzinnych sekretów, to tylko pozornie znany schemat. Prawdziwa rewolucja tkwi w narracji prowadzonej przez doktora Shepparda – postaci, która wydaje się tak wiarygodna, że aż… zbyt wiarygodna. Jako badaczka literatury szczególnie doceniam tę grę z konwencją narratora, która w 1926 roku musiała być prawdziwym szokiem dla czytelników.

Krzysztof Gosztyła w roli lektora okazał się strzałem w dziesiątkę. Jego głos – niczym wytworne burgundzkie wino – ma tę szczególną właściwość, że z każdą minutą nabiera głębi i charakteru. W interpretacji Gosztyły Poirot nie jest karykaturalną postacią, ale pełnokrwistym człowiekiem – można wręcz usłyszeć, jak jego „szare komórki” pracują nad rozwiązaniem zagadki. Co ciekawe, początkowo nieco drażniły mnie te charakterystyczne „wciągania powietrza”, o których wspomina część recenzentów, ale z czasem uznałam to za element stylu, dodający narracji autentyczności i żywiołowości.

Audiobookowe doświadczenie z „Zabójstwem Rogera Ackroyda” to prawdziwy majstersztyk pod względem rytmu. Gosztyła mistrzowsko operuje tempem – w momentach narastającego napięcia jego głos przyspiesza niemal niepostrzeżenie, by w kluczowych scenach zwolnić i pozwolić słuchaczom delektować się każdym słowem. Szczególnie zapadła mi w pamięć scena finałowego wyjaśnienia – Gosztyła czyta ją z taką precyzją, że nawet znając rozwiązanie, słuchałam z zapartym tchem.

Porównując to wydanie z innymi audiobookami z serii o Poirocie, muszę przyznać, że ta interpretacja wyróżnia się szczególną elegancją. Gdy podczas ostatniej wizyty w księgarni słuchałam fragmentów innych wersji, uderzyła mnie właśnie ta „gosztyłowska” klasa – jego interpretacja nie tylko oddaje ducha epoki, ale też współgra z dzisiejszym odbiorcą.

Dla współczesnego słuchacza, przyzwyczajonego do szybkich zwrotów akcji i psychologicznych głębi, powieść Christie może początkowo wydawać się nieco archaiczna. Jednak właśnie w tej pozornej prostocie tkwi jej siła – to jak obserwowanie partii szachów, gdzie każdy ruch ma znaczenie, a pozornie przypadkowe dialogi okazują się kluczowe. Gosztyła znakomicie to podkreśla, dodając swojej interpretacji nutę ironii i dystansu, które świetnie współgrają z brytyjskim humorem Christie.

Po kilkukrotnym odsłuchaniu tego audiobooka (tak, jest aż tak dobry, że wraca się do niego jak do dobrego wina) mogę śmiało powiedzieć, że to jedna z najlepszych interpretacji klasyki kryminalnej na polskim rynku. Dla tych, którzy jeszcze nie mieli okazji poznać tej powieści, to wydanie będzie prawdziwą ucztą. Dla znawców twórczości Christie – odkryciem na nowo. A dla takich badaczy literatury jak ja – znakomitym materiałem do analizy relacji między tekstem a jego dźwiękową interpretacją.

Pamiętam, jak podczas jednego z moich wykładów o narratologii dyskutowaliśmy z studentami o tym, jak głos lektora może stać się „drugim narratorem”, dodającym tekstowi nowych znaczeń. „Zabójstwo Rogera Ackroyda” w interpretacji Gosztyły to doskonały przykład tej tezy – jego głos nie tylko czyta, ale i interpretuje, prowadząc subtelną grę z tekstem Christie.

Z literackim pozdrowieniem, Wasza Zofia Kowalska