Zakryte lustra. Tom 3. Proch i kamień – Ewa Cielesz audiobook – Wciągająca opowieść o miłości, buncie i tajemnicach

Opis

Drodzy miłośnicy literatury i historii,

Kiedy po raz pierwszy sięgnąłem po audiobook “Zakryte lustra. Tom 3. Proch i kamień” autorstwa Ewy Cielesz, w wykonaniu Joanny Domańskiej, nie spodziewałem się, że tak głęboko zanurzę się w świat XIX-wiecznej Polski. Od pierwszych minut słuchania uderzyła mnie nie tylko dbałość o historyczne detale, ale i sposób, w jaki autorka splata losy swoich bohaterów z burzliwym tłem epoki. Jako badacz literatury polskiej XIX i XX wieku, od lat fascynuję się tym, jak pisarze potrafią tchnąć życie w przeszłość, łącząc fakty historyczne z fikcyjnymi opowieściami. Ten tom, trzeci w serii “Zakryte lustra”, jest doskonałym przykładem takiej sztuki – to nie tylko literatura obyczajowa, ale i swoista kronika ludzkich emocji na tle narodowych zmagań.

Moje osobiste doświadczenie z tą książką jest nierozerwalnie związane z wspomnieniami z czasów, gdy jako doktorant analizowałem powieści osadzone w realiach zaborów. Pamiętam, jak podczas jednego z seminariów zachęcałem studentów do spojrzenia na literaturę jako lustro historii – nie tylko tej wielkiej, politycznej, ale i tej codziennej, ludzkiej. “Proch i kamień” przypomniał mi te rozmowy: historia Zosi Stalickiej, młodej kobiety stawiającej czoła pierwszym miłosnym uniesieniom i rodzinnym dramatom, jest jak echo tamtych dyskusji o tym, jak jednostka odnajduje się w chaosie epoki. W latach czterdziestych XIX wieku, po klęsce powstania listopadowego, Polska była miejscem pełnym napięć – rosnących ruchów niepodległościowych, represji zaborców i niepewności jutra. Ewa Cielesz z niezwykłą zręcznością oddaje ten klimat, malując obraz ziemiańskiej rodziny z Przylipia, gdzie codzienne troski przeplatają się z wielkimi nadziejami.

Od strony tematycznej audiobook porusza kilka kluczowych wątków, które z pewnością zainteresują zarówno miłośników historii, jak i tych, którzy w literaturze szukają emocji. Mamy tu silne kobiece postacie – Zosia, dorastająca w cieniu rodzinnych tajemnic i własnych marzeń, jest symbolem nie tylko młodzieńczej pasji, ale i hartu ducha, tak charakterystycznego dla Polek tamtych czasów. Historyczne tło, choć nie przytłacza, jest wszechobecne: represje, bunt, walka o tożsamość narodową – to wszystko pulsuje pod powierzchnią opowieści. Analizując głębiej, można dostrzec, że Cielesz nie tylko opowiada historię, ale i stawia pytania o to, co oznacza być człowiekiem w czasach, gdy świat wokół się rozpada. To podejście przypomina mi dzieła Henryka Sienkiewicza, choć w bardziej kameralnym, obyczajowym wydaniu – zamiast wielkich bitew mamy tu intymne dramaty i ciche akty odwagi.

Nie sposób pominąć roli Joanny Domańskiej, której interpretacja nadaje tej historii wyjątkowego charakteru. Jej głos jest jak pędzel malarza – precyzyjny, ciepły, a zarazem pełen emocji. W momentach napięcia, jak choćby podczas opisu powrotu Zosi do domu i odkrycia wstrząsającej niespodzianki, Domańska potrafi zbudować atmosferę, która trzyma słuchacza w napięciu. Z kolei w scenach bardziej lirycznych, takich jak pierwsze miłosne rozterki bohaterki, jej narracja staje się subtelna, niemal melancholijna. Jako ktoś, kto od lat analizuje audiobooki, mogę śmiało powiedzieć, że to jedna z tych lektorów, które potrafią wynieść tekst na wyższy poziom. Dźwięk jest czysty, produkcja Storybox stoi na wysokim poziomie – słuchanie to prawdziwa przyjemność, nawet przez ponad 10 godzin.

Mimo tych wszystkich zalet, audiobook nie jest pozbawiony pewnych słabości. Fabuła, choć wciągająca, momentami staje się przewidywalna – zwłaszcza dla tych, którzy znają wcześniejsze tomy serii. Niektóre zwroty akcji, jak nieszczęśliwy splot wypadków w Warszawie, wydają się służyć bardziej dramaturgii niż organicznemu rozwojowi postaci. Z perspektywy historyka literatury zastanawiam się też, czy autorka mogła bardziej pogłębić tło społeczne – przekrój społeczeństwa, o którym wspominają recenzenci, jest obecny, ale czasem pozostaje w cieniu losów głównych bohaterów. Niemniej, te drobne mankamenty nie przesłaniają ogólnego wrażenia – to książka, która wciąga i zostawia po sobie ślad.

Porównując “Proch i kamień” do innych dzieł literatury polskiej, przychodzą mi na myśl powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego, który również z lubością zagłębiał się w codzienne życie epoki zaborów. Jednak Cielesz wyróżnia się większym skupieniem na emocjach i relacjach międzyludzkich, co czyni jej prozę bardziej przystępną dla współczesnego odbiorcy. W kontekście audiobooków można by ją zestawić z adaptacjami Sienkiewicza, choć tu mamy do czynienia z bardziej intymną skalą. To literatura, która nie krzyczy, ale szepcze – i w tym tkwi jej siła.

Komu poleciłbym ten audiobook? Z pewnością miłośnikom literatury obyczajowej z historycznym zacięciem, ale też tym, którzy cenią sobie dobrze opowiedziane historie o kobietach – silnych, choć nie zawsze świadomych własnej siły. To także gratka dla tych, którzy lubią w słuchaniu odnajdywać coś więcej – refleksję nad historią, tożsamością, ludzką naturą. Jeśli szukacie darmowego audiobooka, warto sprawdzić platformy takie jak Storytel, które czasem oferują bezpłatne okresy próbne – “Proch i kamień” z pewnością wart jest uwagi.

Słuchając tej opowieści, wróciłem myślami do czasów, gdy jako młody badacz spędzałem godziny w bibliotekach, wertując XIX-wieczne pamiętniki i powieści. Był w tym jakiś romantyzm – poszukiwanie prawdy o przeszłości w słowach tych, którzy ją przeżyli lub ją sobie wyobrażali. “Zakryte lustra. Tom 3” to dla mnie nie tylko audiobook, ale i podróż – w głąb historii, emocji i samego siebie. Z niecierpliwością czekam na kolejną część, by dowiedzieć się, jak potoczą się losy Zosi i jej świata.

Z literackim ukłonem,
Adam Nowak