Zawierucha. Garść popiołu – Ida Żmiejewska audiobook – Wciągająca saga o kobietach w wirze wojennej zawieruchy

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury i Wierni Słuchacze Audiobooków,

Gdy po raz pierwszy zetknąłem się z audiobookiem “Zawierucha. Garść popiołu” Idy Żmiejewskiej, od razu poczułem, że to nie będzie zwykła lektura. Jako badacz literatury szczególnie cenię sobie dzieła, które potrafią połączyć wciągającą fabułę z wiernym oddaniem realiów historycznych – i ta powieść robi to w sposób wyjątkowy.

Akcja osadzona w 1916 roku, w okupowanej przez Niemców Warszawie, od razu przywołała w mojej pamięci liczne dyskusje ze studentami o roli literatury w utrwalaniu pamięci historycznej. Pamiętam, jak podczas jednego z seminariów analizowaliśmy, w jaki sposób pisarze przekształcają suche fakty historyczne w pulsujące życiem narracje. Żmiejewska dokonuje tego mistrzowsko, ukazując wojnę nie przez pryzmat wielkich bitew, lecz poprzez codzienne zmagania rodziny Kellerów.

Z literackiego punktu widzenia szczególnie fascynuje mnie sposób, w jaki autorka konstruuje postacie kobiece. Pola, Zofia i Julia to nie stereotypowe bohaterki, lecz złożone osobowości, których wybory i dylematy moralne doskonale oddają ducha epoki. W moich badaniach nad literaturą obyczajową często podkreślam, że prawdziwa sztuka pisarska polega na ukazaniu uniwersalnych prawd poprzez jednostkowe doświadczenia – i tu Żmiejewska nie zawodzi.

Nie sposób nie docenić również warstwy dźwiękowej tego audiobooka. Zofia Zoń jako narratorka wykazuje się niezwykłą wrażliwością interpretacyjną. Jej głos, momentami stłumiony i pełen melancholii, gdy opisuje wojenne niedostatki, a innym razem ciepły i pełen czułości w scenach miłosnych, idealnie współgra z nastrojem powieści. Szczególnie zapadła mi w pamięć scena narodzin dziecka Niny – sposób, w jaki lektorka oddała napięcie tej chwili, sprawił, że mimowolnie wstrzymałem oddech.

Z punktu widzenia historyka literatury warto zwrócić uwagę na drobiazgowość, z jaką autorka odtwarza realia Warszawy tamtych lat. Opisy reglamentacji żywności, niemieckich zarządzeń czy nastrojów społecznych są tak precyzyjne, że aż trudno uwierzyć, iż to dzieło fikcji. To właśnie ten realizm szczegółu, przypominający mi najlepsze osiągnięcia polskiej szkoły powieści historycznej, czyni “Zawieruchę” lekturą wyjątkową.

Oczywiście, jak każde dzieło, i to ma swoje słabsze strony. Nieco dezorientujący może być dla nowych czytelników fakt, że jest to już trzecia część serii, a poprzednie tomy nie są wyraźnie oznaczone. Ponadto, niektóre wątki (jak choćby tajemnica śmierci Maksymiliana) rozwijane są może zbyt ostrożnie, co może frustrować słuchaczy oczekujących szybszego tempa akcji.

Porównując “Zawieruchę” do innych współczesnych powieści obyczajowo-historycznych, widzę wyraźne podobieństwa do prozy Katarzyny Puzyńskiej czy Krystyny Mirek. Jednak Żmiejewska wyróżnia się większą dbałością o historyczny detal i mniej sentymentalnym podejściem do opisywanych wydarzeń. To literatura, która nie tylko bawi, ale też uczy – i to jest jej największa siła.

Komu szczególnie poleciłbym tę pozycję? Z pewnością miłośnikom sag rodzinnych, ale też wszystkim, którzy w literaturze szukają czegoś więcej niż tylko rozrywki. To audiobook, który wymaga od słuchacza pewnego zaangażowania, ale wynagradza to bogactwem treści i emocji. Po jego wysłuchaniu Warszawa roku 1916 już nigdy nie będzie wyglądała tak samo.

Osobiste refleksje? “Zawierucha” przypomniała mi, dlaczego pokochałem literaturę – za jej zdolność przenoszenia nas w czasie i przestrzeni, za możliwość doświadczania historii poprzez losy pojedynczych ludzi. I choć jako naukowiec powinienem zachować dystans, to muszę przyznać, że ostatnie zdanie audiobooku wywołało we mnie autentyczne wzruszenie i niecierpliwe oczekiwanie na kolejną część.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak