Quo vadis – Henryk Sienkiewicz audiobook – Miłość, szaleństwo i Rzym w płomieniach

Opis

Szanowni Miłośnicy Literatury i Wierni Słuchacze Audiobooków,

Gdy po raz pierwszy sięgnąłem po audiobookową wersję „Quo vadis” Henryka Sienkiewicza w interpretacji Wiktora Zborowskiego, moje oczekiwania były podwójne – jako badacz literatury pragnąłem na nowo odkryć to arcydzieło, a jako miłośnik dobrych interpretacji głosowych liczyłem na prawdziwą ucztę dla uszu. I muszę przyznać, że Aleksandria przygotowała wydanie, które w pełni zaspokoiło obie te potrzeby.

Zacznijmy od samego dzieła. „Quo vadis” to powieść, która – jak mawiał mój profesor podczas studiów – „nie daje się zamknąć w jednej szufladzie interpretacyjnej”. To prawdziwa mozaika tematów: od wielkiej historii przełomu epok, przez intymną opowieść o miłości i przemianie duchowej, po uniwersalne pytania o naturę władzy i wiary. Sienkiewiczowski Rzym to miejsce, gdzie antyczny przepych spotyka się z chrześcijańską ascezą, gdzie orgiastyczne uczty Nerona kontrastują z katakumbowymi zgromadzeniami wyznawców Chrystusa.

Pamiętam, jak podczas moich badań nad recepcją polskiej literatury historycznej za granicą, „Quo vadis” pojawiało się jako przykład niezwykłej uniwersalności. I rzeczywiście – słuchając tej interpretacji, znów poczułem tę siłę. Zborowski mistrzowskie oddaje zarówno patos cesarskich przemówień, jak i prostotę chrześcijańskich modlitw. Jego głos w scenach z Neronem nabiera odpowiednio teatralnej przesady, by w momentach skupienia na Ligii i Winicjuszu stać się niemal kameralnym.

Techniczna strona audiobooka zasługuje na uwagę. 28 godzin i 43 minuty nagrania to prawdziwe wyzwanie dla słuchacza, ale też dla narratora. Zborowski jednak nie traci energii ani precyzji wymowy nawet w najdłuższych fragmentach. Co ciekawe – w przeciwieństwie do niektórych recenzentów – nie odczułem potrzeby przyspieszania tempa odtwarzania. Jego interpretacyjne tempo wydaje się idealnie zbalansowane, pozwalając wybrzmieć zarówno opisom architektury Rzymu, jak i dynamicznym scenom walk czy prześladowań.

Z literackiego punktu widzenia, audiobook uwypukla pewne aspekty powieści, które przy tradycyjnej lekturze mogą umykać. Na przykład muzyczność języka Sienkiewicza – te rytmiczne, niemal wersyfikowane zdania opisujące uczty w pałacu Nerona. Albo mistrzowskie budowanie napięcia w scenach w Koloseum, gdzie Zborowski potrafi jednym szeptem stworzyć atmosferę grozy.

Nie sposób nie wspomnieć o warstwie historycznej. Przygotowując się do wykładu o recepcji antyku w literaturze polskiej, zawsze podkreślam studentom, że Sienkiewiczowski Rzym to nie tyle rekonstrukcja archeologiczna, co pewna wizja – pełna celnych spostrzeżeń, ale i uproszczeń. Audiobook pozwala docenić zarówno erudycyjne podstawy powieści, jak i jej literacką swobodę. Te wszystkie greckie i łacińskie nazwy, które w druku mogą onieśmielać, w interpretacji Zborowskiego brzmią naturalnie i zrozumiale.

Dla współczesnego słuchacza szczególnie interesujące mogą być wątki władzy i manipulacji – Neron jako protoplasta współczesnych dyktatorów, jego dwór jako studium dworskich intryg. W tych fragmentach Zborowski wydobywa z tekstu zadziwiająco aktualne nuty.

Jeśli chodzi o drobne niedociągnięcia – czasami żałowałem, że wydawca nie zdecydował się na większe zróżnicowanie dźwiękowe w scenach zbiorowych. Muzyka czy efekty przestrzenne mogłyby dodać jeszcze więcej dramaturgii. Ale to drobiazg w obliczu ogólnej doskonałości wykonania.

Porównując do innych audiobooków z klasyką literatury historycznej, ta interpretacja plasuje się w absolutnej czołówce. W przeciwieństwie do niektórych współczesnych produkcji, nie ma tu sztucznego patosu czy przesadnej teatralności. Zborowski znajduje idealny środek między epickim rozmochem a kameralnością.

Komu szczególnie polecam to wydanie? Na pewno tym, którzy „Quo vadis” znają tylko z szkolnych obowiązków – ta interpretacja pokazuje, jak świeżo może brzmieć Sienkiewicz. Ale też miłośnikom historii Rzymu – bo to świetne uzupełnienie naukowych opracowań. I wreszcie – wszystkim, którzy szukają audiobooka, który nie tylko opowiada historię, ale ją performuje, ożywia.

Z literackim pozdrowieniem,
Adam Nowak